|
LAUDATIO
Dames en heren,
Vandaag zijn we hier om jou, beste Wim, te eren. Jij bent niet zomaar enge Kirchroatsjer; jij bent een icoon, een inspirator en een cultureel ambassadeur. Jouw benoeming tot de eerste officiële stadsdichter van Kerkrade in 2022 was een erkenning van jouw ongekende talent en toewijding aan onze gemeenschap en onze cultuur.
Het juryrapport sprak, en ik citeer: ‘van een bewezen brede oriëntatie op taal. Zowel in het Kerkraads dialect als in het Nederlands. De teksten van Wim hebben een niet vaak voorkomende diepgang. Daarnaast heeft hij bewezen de verbinding te kunnen leggen tussen senioren en jongeren. Als voormalig onderwijzer kan hij zijn kennis en kunde naar geïnteresseerden overbrengen.’ Dat is nog eens een rapport waar je mee thuis kan komen.
Maar eerst iets meer over de mens Wim. In 1947 geboren op de Holz als richtieje Kirchröatsjer jong. Mooi was het om te horen, op de momenten dat we jou bezochten in de aanloop naar deze Jalabal, hoe fijn je terugkijkt op jouw jeugd. Het voetballen met onze ieëre president in de oprit op de Abtenlaan en wielerwedstrijden die jullie zelf organiseerden op de Hoots. Beelden die jij beschreef en waar een grote glimlach op jouw mond verscheen.
Vanaf de Holz begon er een reis voor jou waarbij jij invloed hebt gehad op én betekenis hebt gegeven aan de omgeving om jou heen. Als mens, als onderwijzer, als schrijver en dichter. In 1977 verhuisde je naar Haanrade, waar je nog steeds met veel plezier woont.
40 jaar lang heb jij je ingezet voor het onderwijzen van onze Kerkraadse jeugd. Eerst op basisschool De Blijde Boodschap in het Rolduckerveld, en na een fusie, vanaf 1994 op basisschool De Veldblom. Als onderwijzer heb je jouw kennis en passie gedeeld met de jeugd van Kerkrade, en jouw erfenis leeft tot op de dag van vandaag voort in hun prestaties en dromen. En hoe mooi is het dan ook, en hoezeer symboliseert dit jouw verbindende kracht, dat je tot op de dag van vandaag nog warme contacten onderhoudt met oud-leerlingen vanuit die perioden.
Vasteloavend was tijdens jouw onderwijscarrière ook altijd een belangrijk onderwerp dat jij jouw leerlingen en de school wilde meegeven. Stille getuigen hiervan waren de prachtige creatieve buttons die jij samen met jouw vrouw Carla telkens voor de school en leerlingen ontwierp en gemaakt hebt. Menige ex-prins, wel inmiddels van een paar jaar geleden, zal deze ook nog in zijn ordensverzameling koesteren.
Jouw literaire prestaties, met name jouw bekroonde bundel 'D'r jank van de tsiet', hebben jou geëerd als een van de vooraanstaande literaire stemmen in onze regio. Jouw erkenningen, waaronder de Veldeke Limburg Dialekpries in 1999 en 2002 en de Sjiekliteratuurprijs in 2019 van het Taal en Letterenplatform Limburg, getuigen van jouw vakmanschap.
Maar dat is zeker nog niet alles. Je hebt jezelf ook onderscheiden door je betrokkenheid bij onderwijsprojecten en culturele initiatieven bij muziek, zang, toneel, film en dans. Je oprichting van Café-Tiejater Kriek, samen met Wim Kierkels in 1989 en je werk met en voor het Volkstoneel Kerkrade hebben onze Kerkraadse cultuur verrijkt.
Samen met Angelina Krichelberg-Spaubeck, wat fijn dat jij er vanavond ook bent op dit bijzondere moment voor Wim, vormde jij de vertaalgroep van het Volkstoneel Kerkrade. Samen vertaalden jullie vele toneelstukken en andere werken naar ons eigen Kerkraads dialect.
En ook hierbij kwam op gezette tijden de vasteloavend om de hoek kijken. Zo hebben jullie voor de prinseproclamatie in 2011 de teksten geschreven voor de proclamatie van d’r Michiel I in het verhaal van ‘Het Trojaanse paard'.
Verder leverde jij, Wim veel bijdragen voor de Platbook-reeks en vertegenwoordigde jij het Limburgse basisonderwijs bij de streektaalconsultatie van Europarlementariërs op het ministerie van Binnenlandse Zaken in Den Haag en sprak jij over de ontwikkeling van een provinciaal literatuur- en letterenbeleid.
En dat was nog niet alles. Wim, bovenal vind jij het belangrijk dat de Limburgse taal en het Kirchröadsjer Plat in het bijzonder blijft leven onder alle generaties. Jouw aanpak als stadsdichter met gedichten die je ook veelvuldig via social media verspreidt, getuigen daar ook van. Net als jouw medewerking in het project 'Positieve stad' om het leefklimaat van de wijk Kerkrade-West te verbeteren.
Samen met kunstenaars uit verschillende kunstrichtingen - airbrush, rap, video, poëzie - schreef jij een gedicht, dat zelfs opgenomen werd als rap.
En om alles compleet te maken mag natuurlijk ook jouw sjirmheerschap van d’r vasteloavendskloeb van dieng döatersj, genaamd Flammoes, niet ontbreken. Voor verdere uitleg van deze verenigingsnaam verwijs ik jullie graag naar Wim die vast een literair verantwoorde uitleg heeft voor deze verenigingsnaam…..
Beste Wim, jouw leven en werk belichamen de geest van Kerkrade: veerkrachtig, creatief, verbindend en diepgeworteld in gemeenschapszin. En jouw standpunt dat het niet belangrijk is onze moddersproach foutloos te spreken, als je er überhaupt maar mee bezig bent, heeft ons allen geïnspireerd.
Vanavond, waarbij ik jou zo mag decoreren met d’r Sjwatse Kater, eren we jou - een man van woorden, een man van actie, en een man die zijn liefde voor Kerkrade en zijn dialect heeft omgezet in een levendige en beeldende erfenis. Jouw levenswerk en toewijding aan onze gemeenschap zijn hierbij, zoals ik al eerder zei, een inspiratiebron voor velen.
En beste Wim, voordat ik je zo naar voren vraag om d’r sjwatse kater in ontvangst te nemen zou ik iedereen willen vragen om jullie glas te heffen en terwijl jullie dit doen refereer ik graag aan een mooi gedicht dat Wim op 23 december op social media plaatste. Het gedicht is genaamd sjtad en beschrijft het moment waarop Wim met zijn dochters naar het theater is gegaan. Ze komen thuis en de vierde kaars brandt op de adventskrans en ik citeer:
“Heë nimt ze mit noa heem. Woa de veerde keëts brent. Vuur zieng sjtad. Vöal mieë wie e loach. Um zich heem tse veule. Tse dele. Weltwied. Durchjeëve. Inne berg van leefde.
Vuurdat ze werm noa hön eje hoezer junt, sjtoeëse ze nog aa. De jlazer klinke kristal kloar. Sjtere fónkele. Sjtieje eróp. Joa mam, zage de döatesj. Doe bis d’r och bij.”
En besjtimmt leëve Wim, leef Lieke, leef Sanne, is ’t Carla d’r vanoavend och werm bij. Lós sjtere fónkele, vier ’t leëve, óp üch, ’t Carla en ózze nuije Sjwatse Kater dreëjer, Wim Heijmans!
Beste Wim, mag ik je dan nu vragen om naar voren zodat ik jouw namens d’r prinseroad mag decoreren met de prachtige orde van d’r sjwatse kater!!!
|
|
|
SPEECH WIM
t Is e jesjenk inne pries tse krieje. Um oes tse pakke mit al die sjun lu um miech hin.
Um tse dele. Dat jong durch miech hin, Óp deë deesdiegoavend in d’r november.
E deep jeveul.
E bild koam i miech óp. ’t Bild va mieng döatiesj, ’t Lieke en ’t Sanne. Tsezame
mit ’t Carla, mieng vrauw, hön mam va wied hinger de horizon.
Zoeë kótbij. ’t Bild va mieng famillieëje. Vrung en bekankde.
Ze sjpielete ’t sjpel jód. D’r Rik, Raoul, Jan Willem.
Ze sjtónge deë oavend bij miech heem an de duur. Ing uberrasjoeng.
Um kingerlieg vroeë tse zieë. Inne aoder oes vertrouwe. ’t Is óp ing jouw plaatsj.
Dat sjtroalete ze oes noa miech.
De kans krieje um d’r jlans van d’r Sjwatse Kater tse losse blinke
uvver ’t ambt van d’r Sjtadsdiechter.
En al de diechtere in de tsouwkónf. Intuïtief um joa tse zage.
Iech preuvet de vräud va de lu um miech hin al. D’r Sjwatse Kater.
E podium weëd miech jesjónke. Hei bij uuch.
’t Veult zoeë jód. Um tse kanne zage woa iech vuur sjton.
Jenauw wie iech de kans kroog Sjtadsdiechter tse zieë. Ziech i tse zetse vuur verbóngeheet. Joa dat is ’t woad, wat jraad zoeë hel nuedieg is.
Verbóngeheet. In ing tsiet va nog al verdeeldheet.
Jraad de sjproach kan verbinge. Oes de deepste klanke van oersjprónk.
Jetseechend i lettere. Vuur wöad va, doe huets d’rbij. Doe en iech in d’r zin van d’r Buber. Tsezame zunt vier mieë. Tswai is mieë dan ee en ee. Verbinge i wöad, i moeziek, i bild.
Joa lieteratoer, dizze oavend mit moeziek van ’t Noor Vanhommerig en d’r Wiel Hamers.
En ’t bild zut uur. Tsezame e jediech. ’t Is jraad de kraf va jediechte, mieë tse zage wie lettere. Mieë tse veule wie klanke. Dank uur allenäu. Iech zal ‘m drage mit sjtoots.
D’r Sjwatse Kater um tse sjtroale i verbóngeheet.
hoezer
rónk plaie
langs sjtroase
i vieëdele
drage lu
hön sjtad
de lies rónk
hön heem
e sjilderij um
tse moale
lu junt sjtunt
sjpraeche zinge
danse drage
lu pienzele
sjtrich vuur sjtrich
daag noa daag
hön sjtad
um i tse lieste
(joa Kirchroa, mie wie inne alaaf)
|
|
SPEECH BURGEMEESTER DASSEN
Zieng Hoeëgheed Boris I, sjtadsprins 2024, prinslieje famillieë, mitjelieder van d’r Prinseroad, zieër jesjetsde jeste,
Leve Wim, Doa sjtees-te dan, mit Kater-jood jetseerd Ónwènnieg nog, zoeë frisj jedekoreerd
Inne sjtadsdiechter va die kalieber peëdskuttele is nuuks vuur diech, du lieëts diech nit jeer betuttele
Doe koams mit die Leësplenks-je in ‘t nuits ‘t joof diech aazieë wats-te lever nit huits
Kieks nit jeer i sjainwerfere, in ’t lit Beweëgs diech sjtil, e bies-je in d’r sjatte, i vrid
Doe wils dinke, moele en sjrieve uvver ’t leëve dát is diech wie jenne angere jejeëve
Woa vier ing ainfache blom zient sjtoa Bluit en jruit dieng poëzie en proza
Oeës jeweune, aldaagse miensje-zaache wits doe verwóngeroeng tse maache
Drieënt de welt de luu döks murrieg Barsjt d’r kop va pieng en zörrieg
Ligke kótte ‘lontjes’ op de loer Is mennieje appel veul tse zoer
Tseje dieng wöad ós ’t sjunste óp de Welt Ze wieëze os noa e Kirchroa woa jidderinne tselt
Dieng wöad verbinge, danse en dartele va vräud Hels leëvend ós Plat en de sjtad die bluit
Wim for President, kunt in miech óp Mit inne feste paaf sjrong dan d’r sjtóp
Evver tsefort vraog iech dan wüer dat dienne wil Ózze sjtadsdiechter wil ’t lever kling en sjtil
Kling wöad, inne klinge zats Mieë oeës de zieël, ‘t hats
Den woa ’t hats spricht, sjproach ziech sjrieft is ‘t jeveul wat hange blieft
Jeveul in tsiete va verwóngeroeng Dan is deë Sjwatse Kater wie ing Besjeroeng
Leve Wim, Sjwatse Kater dreëjer,
Jesjiechtens oeës die leëve in ós sjtad Jesjiechtens in ós Kirchröatsjer plat
Sjrieve in ós móddersjproach Op rees na binne loag, vuur loag
Doe tseegs ós diech zelver Diech en ós zelver
Sjrief huu in nui hoofsjtuk in die leëve Deë Sjwatse Kater is diech ezoeë jeër jejeëve
Verdeent wie jinne Jenau, plat sjrieve mós me kenne
Vier ’t leëve, mie-jauw en laach Nem ’t diech huu, mörrieje is inne angere daag
Doe bis d’r ‘Meister’ aan d’r hüegste top Ós past ‘Beschränkung’, vier beuje d’r kop
En jratelere i naam va alle Kirchröatsjer, i naam van sjtad en land Wat zunt vier vroeë dat vuur diech en dienne kater hant
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Wim Heijmans
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
zoam
sjträue
zoam sjträue
waast in de zon
drinkt reën
raest i sjtere
i mondelit
sjträue
blom bluit
waast in d’r jaad
sjenkt kluur
ruucht i jeróch
i dageslit
sjträue
oes heng van lu
umermt vrid
keurt jeveul
hatsenswerm
leëvenslang
sjträue
zoam va leefde
zieëne
en d’r krig
drieft in d’r wink
luest ziech i troane
va voet
wied voet
ummer voet
2019
|
|
lees hier meer over:
|
Aanmelden voor de nieuwsbrief kan Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
Deze nieuwsbrief niet meer ontvangen? Geef hethDit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.door.
Wim Heijmans
L1 Cultuurcafé
Boekenweek 2023
D'r Kelder
Op de agenda: 31 maart Plat-Vorm
"D'R KELDER" op school.... Klik HIER
nog effe
't winkterjrauw rimpelt
verknoeveld rèst 't jreun
aajevrèse vetbölsjer in de hek
ing kette va leëg sjale
hei en doa verbergt ziech ing noos
’t vrugjoar sjteet óp sjpringe
knuup an de sjtruuch
basjtens vol leëve
de kieësmoetse fleute
d’r balts
nog effe
’t vrugjoar kunt
d’r sjrit van de natoer
evver winktertsieëne zunt kaod
en kanne lang zieë
nog effe
jedóld
|
|
lees hier meer over:
|
Aanmelden voor de nieuwsbrief kan Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
Deze nieuwsbrief niet meer ontvangen? Geef het hDit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.door.
|
|
lees hier meer over:
|
Update activiteiten stadsdichter periode december 2022- heden
Eerdere relevante activiteiten
De Drie Ringen, centrum voor spiritualiteit en zingeving, nodigde mij in het kader van de Boekenweek uit voor een lezing over mijn boek ‘D’r jank van de tsiet’. Echter door corona werd de bijeenkomst twee maal uitgesteld. De nieuwe datum is 8 mei 19.30 –21.30 u. Entree 10 euro incl. koffie en vla.
Jotja Bessems, een documentaire-maakster uit Utrecht benaderde mij om mee te werken aan een documentaire over grenzeloos contact. We hebben ideeën uitgewisseld en het Wormdal bezocht. Ik heb een gedicht geschreven over grenzen. Jotja verfilmde eerder een documentaire over de bevrijdingsmanifestatie in Kerkrade. De komende jaren zal gewerkt worden aan de realisatie van de documentaire.
Evelien, medewerkster van verzorgingshuis Kling Nullet heeft contact gezocht. Zij nodigt mij uit om voor te dragen in de poëzieweek. Een oud-leerling heeft haar hiervoor getipt. Ze is enthousiast over mijn gedichten.
Erwin Lennarts, medewerker van RTVMaastricht heeft mij benaderd om hem te
assisteren de tekst van een lied uit het oosten van het land te vertalen in de Kerkraadse taal. Erwin komt zelf uit Wahlwiller. Ik leerde hem kennen bij een Veldeke avond van de kring Rónk um Mamelis in de bibliotheek van het klooster Wittem. Hij zong bij de muziekgroep L3. Ik droeg er voor. Net als de Maastrichtse schrijfster Vivianne Rijnders. Toen werd het idee geboren voor het programma Lieteratoer i Moeziek en Bild.
In de Leenderkapel Landgraaf is in de maand mei Mariavieringen. Ik heb het verzoek gekregen om het thema-gedicht van dit jaar te schrijven en voor te dragen bij de opening op 1 mei. Ik heb me laten inspireren door mijn herinnering aan mijn moeder Maria.
Dialectgedicht voor de expositie 450 jaar Nederland i.o.v. Hans Schillings
Dialectgedicht voor permanente expositie Nazitijd i.o.v. Hans Schillings
Activiteiten december
14 december
Benoeming stadsdichter
Correspondentie met twee componisten Jos Bruls en Willie Arets die ideeën voor muziek & poëzie met me deelden en willen oppakken
23 december
Bijeenkomst van de ‘Plat-vorm’ groep, Marc Charlier (voorzitter jury Stadsdichter), Loek van de Weijer (collega-schrijver, o.a. de wekelijkse Jinne Prul- feuilleton in de Via), Hans Schillings (voorzitter Oranjevereniging) Piet Nieuwenhuizen (schrijver). Steeds de laatste vrijdag van de maand zullen we in d’r Sjlaagboom tussen 15 en 17 uur in een ontspannen sfeer het culturele leven van Kerkrade bespreken. Eventueel kunnen meerdere personen aanschuiven om aan het gesprek deel te nemen.
Activiteiten januari
2 januari
Bijeenkomst in Sittard bij schrijfster Lizette Colaris. Samen met de Kerkraadse schrijvers Loek van de Weijer, Piet Nieuwenhuizen bespreken wij ons derde Lieteratoer, Moeziek en Bild programma op 23 januari. Een samenspel van muziek, Wiel Hamers, beelden, Peter Geerdes en taal, Kerkrade Sittard. Lizette vervangt Vivianne Rijnders.
Het boek Vasteloavendvrundsjes van Vivianne Rijnders heeft Loek bewerkt in het Kerkraads. In de Carnavalstijd bezoekt hij met meerdere schrijvers basisscholen om het boek aan de kinderen uit te delen en te bespreken. Dit jaar voor de derde keer.
4 en 19 januari
Muziekbespreking van het programma Lieteratoer i Moeziek en Bild bij pianist Wiel
Hamers
11 januari
Interview met Rainier Eggen van RTV Parkstad 20.15 – 21.15 u
12 januari
Gesprek met Marc Charlier omtrent de functie van de stadsdichter .Aansluitend gesprek Carla Aarts en Marc in de HuB. Kennismaking en afspraak regelmatig bij elkaar te komen om aan een idee te werken voor het stimuleren van betrokkenheid van jongeren doelgroepen.
16 januari
Telefonische afspraak met Sidney van de Berg van de Stichting Positieve Stad. Met hem heb ik samengewerkt in het project van Kerkrade West. Een groep van kunstenaars, rappers, cineast, muralist gaven samen vorm aan een idee voor verbondenheid tussen mensen en tijd in een wijk. Het idee van verbondenheid zal een basis kunnen zijn voor een betrokkenheid van jeugd bij poëzie en dialect. Het kan mogelijk leiden tot de functie van een jeugdstadsdichter.
17 januari
Contact met Evelien van zorginstelling Kling Nullet. Ik bezoek op 25 januari drie woonvormen. Telkens 20 min. Ik ben er om 10 u. om voor te bespreken. De start is om 10.30u.
18 januari
De tekst van het lied van Erwin besproken in de studio van Patrick Pesch. De opnames van het lied zal na de Carnaval plaats vinden. Ook de videoregistratie van de clip. Aan de realisatie neem ik deel.
19 januari
Gesprek met Hans Schillings, het onderwerp is ons gezamenlijke bezoek aan de basisscholen om aandacht te vragen voor D’r Kelder. We zullen de mogelijkheid onderzoeken om documentatiemateriaal samen te stellen. We denken aan een poster en lesbrief en het originele verhaal van D’r Kelder. Dit samen in een goed verzorgd pakket. Belangrijk is om hier via subsidie de benodigde financiën te verkrijgen. Dit geldt ook voor het theaterprojekt van d’r Kelder.
Gesprek Carla Aarts in de HuB. De voortgang van het idee Kinderkaalkloep aan de hand van artikel op mijn website. Volgende bijeenkomst 2 februari.
25 januari
Activiteit tijdens poëzieweek in drie woongroepen Kling Nullet.
26 januari
Lieteratoer i Moeziek en Bild programma, kleine zaal van de HuB.
27 januari
‘Plat-vorm’ in d’r Sjlaagboom. Maandelijkse cultuur-bijeenkomst 15 – 17 uur
28 januari
Verzoek van Ruud Moonen om een gedicht te schrijven voor de historische folder over de Wilhelminafontein.
Beste Wim, De Wilhelminafontein te Bleijerheide, ontwerp van mijn vader, kunstenaar Piet Moonen, bestaat 27 augustus 2023, 75 jaar. Het kan zijn dat het feest comité jou vraagt een kort gedicht te schrijven voor in een historische folder. De niet meer weg te denken fontein is een sieraad voor de wijk. De Buurtvereniging de Bouwerwei onderhoudt en koestert dit kunstwerk reeds 75 jaar. Deze fontein wordt ook in vele liederen van Gerard Heijltjes bezongen, b.v. wasser vang a tse sjprietse, wasser kom eroes.Als je aan dit verzoek kunt voldoen zou ik me zeer vereerd voelen. Hartelijke groet Ruud Moonen
29 januari
Contact met Mark Sterk, voorzitter van de dialect vereniging D’r Wauwel – Kerkrade- West. Een uitnodiging om voor te dragen op hun dialect-avond, 18 maart. Ik heb hem laten weten, dat ik bereid ben om te komen. Maar, Ik geef wel aan dat ik het belangrijk vind om te weten wat het programma inhoudt. Om te voorkomen dat ik in een kolderieke avond terecht kom. Daar ben ik niet op mijn plaats. Hij heeft er alle begrip voor en komt er op terug.
Activiteiten februari
1 februari
Ontvangst door Burgemeester Petra Dassen en wethouder Jo Schlangen. Ik heb me geprezenteerd als stadsdichter en mijn plannen wat betreft het functioneren als stadsdichter kunnen uitleggen.
11 februari
Interview In het L1-kultuur-radioprogramma met Jorien Linssen. Hierbij mijn gedicht 'orins'voorgelezen.
24 februari
‘Plat-vorm’ in d’r Sjlaagboom. Maandelijkse cultuur-bijeenkomst 15 – 17 uur. We starten om 14.45 óp het Buberplein bij het 'doe en iech' monument met voordrachten.
Activiteiten maart
11 maart
Opening Boekenweek bij Boekhandel Deurenberg met een interview van Marc Charlier. Muzikale ondersteuning van Wiel Hamers en Noor VanHommerig.
14 maart
Vergadering in het cultuurcentrum HuB met cultuurmedewerker.
17 maart
Jazznight in de Hub. Voordrachten samen met Loek van de Weijer en Piet Nieuwenhuizen. Muziek door Wiel hamers.
23 maart
Gesprek met Agnes de Pont en Huub van het spirituele en filosofische genootschap 'De drie ringen' over mijn lezing op 8 mei a.s. in het Sjevemethoes.
24 maart
Gesprek met Patrick Ypelaar van Beleef Kerkrade, samen met een culturele medewerkster. Een kennismaking en ideeën uitgewisseld omtrent het functioneren van de Stadsdichter. Beleef wil de stadsdichter promoten. Maandelijks een gedicht schrijven m.b.t. het onderwerp van de tv. uitzending en dit voorlezen. Er wordt gestart met een interview van Fer Kousen
31maart
De maandelijkse PlatVorm bijeenkomst. We bespreken:
- de audiozuil: regelmatig meerdere keren in het jaar met gedichten van mij en andere schrijvers, ook van jeugd en kinderen. Gonda Engels, ambtenaar van cultuur, stelde eerder voor om de zuil, als het park niet mogelijk was (door verbod om te graven) te plaatsen op het Buberplein.
- voorstel van de burgemeester: opschriften van gedichten op gemeente-auto’s
- gedicht op de stoep langs de Rodahal
- komende jaar een monumententocht te organiseren in de wijken met poëzie en muziek, met de Beleefbus. Marc wijst erop, dat de bus kostbaar is. De bijdrage van de gemeente is maar een klein deel
- het optreden van het PlatVorm bij Kirchroa jeet plat. Bijeenkomst op het Buberplein met voorlezen, muziek is daar niet toegestaan, wel op de weg naar de galerie. In de galerie voorlezen en muziek met Wiel en Noor. Echter de galerie van Recep is gesloten. Ik heb een aanbod gekregen van de kunstenaar Harry Nelissen in de nieuw te openen galerie in de passage.
Activiteiten april
1 april
Het gedicht 'Kaffeberg' voorgelezen bij de begrafenis van Kep Meisters.
15 april
Gedicht voorgelezen bij de reunie van de Blijde Boodschapschool, schooljaar 80/81
17 april
Een verzoek van de burgemeester een gedicht te schrijven ter nagedachtenis van het overlijden van Gino, een jaar geleden.
19 april
Met Hans Schillings basisscholen bezocht om het Kelderprojekt te prezenteren.
28 april
‘Plat-vorm’ in d’r Sjlaagboom. Maandelijkse cultuur-bijeenkomst 15 – 17 uur. We starten om 14.45 óp het Buberplein bij het 'doe en iech' monument met voordrachten.
Activiteiten mei
1 mei
'Het themagedicht van de maand mei 2023 'mam voorgelezen in de meimaandviering Leenderkapel Landgraaf. Het gedicht is afgedrukt op een gedachtenisprentje.
3 mei
Gesprek met wethouder Jo Schlangen en culuurambtenaren Gonda Engels en Marie-Jose van Tilburg over de stand van zaken m.b.t. de Stadsdichter.
4 mei
Bij de Dodenherdenking lees ik de tekst 'Normandië' en het gedicht 'Hakke' voor.
5 mei
Twee voorstellingen van ‘D’r kelder’, in Bocholtz en de HuB Kerkrade. Die dag stuur ik ook het gedicht I ‘Roller’ ter nagedachtenis aan Gino naar de burgemeester.
8 mei
Lezing bij de 'Drie Ringen' in Sjevemethoes met muzikale ondersteuning van Wiel Hamers en Noor Vanhommerig.
17 mei
Bijeenkomst op het stadhuis met informatie over de cultuurnota: stadsgesprekken. De eerste bijeenkomst vindt plaats op 22 mei in het patronaat te Bleijerheide. Thema: Stadsgesprek Muziekverenigingen. Het is de bedoeling dat ik bij de opening een gedicht voordraag om een aanzet te geven voor het gesprek.
22 mei
Programma cultuurnota in het patronaar Bl’heide. Aanvang 17 uur. Repetitie, bespreking en lunch. 19.30 aanvang programma. Ik heb Klömrek (proza) en gedicht Sjpraose voorgedragen.
26 mei
De maandelijkse PlatVorm bijeenkomst.
31 mei
Gedichten 'Lies' en 'Sjpel' opgenomen voor het tv.programma Van Beleef.
Activiteiten juni
1 juni
Gesprek met Wim de Groot, voorzitter van het Lambertuskoor en Bert Schiffelers, beeldhouwer, om een gedicht te schrijven bij het beeld dat door Bert vervaardigd is bgv. het 150jr. jubileum van het Lambertuskoor. Verzoek om er een gedicht bij te schrijven. Een zin of meer komt hiervan op het beeld. De onthulling is op 17 sept.
2 juni Het gedicht 'Lid' heb ik geschreven en verstuurd naar Wim en Bert.
11 juni Ik neem deel aan een website van Jos Smeets: https://www.verwondering-hetcollectief.nl/agenda/
Met Jos heb ik samengewerkt in het Ailbertusprojekt. Dit heeft geen doorgang gehad. We werken aan een nieuwe opzet voor 2024
Een verzoek van Marc Charlier en Marc HermansBetreft Walk om deel te nemen aan het Walk on Kalk Festival. Een literaire wandeling. Hieraan neem ik deel samen met de muziek van Wiel Hamers en zang van Noor Vanhommerig.
Een verzoek van de wethouder Jo Schlangen een gedicht te schrijven voor op de deur van zijn kantoor.
21 juni Bespreking over het plaatsen van de audiozuil op het Buberplein met gemeenteambtenaren Gonda Engels, Marie José VandeWeijer en Peter Geerdes van Slimstalleren.
22 juni
Gesprek met de HuBmedewerkers Raoul Deckers, Carla Aarts en Dionne Wetzelaer over de workshops met kinderen.
29 juni
De maandelijkse PlatVorm bijeenkomst.
Activiteiten juli
6 juli
Stuur op verzoek van Dionne Wetzelaar een aantal kindergedichten voor hun kinderactiviteit tijdens Kirchroa jeet plat naar de HuB.
17 juli
Vergadering van Veldeke in Sittard over continuering van het Veldgewas. Een initiatief van Wim Kuipers om poëzie te verzamelen van Limb. Schrijvers die hij van commentaar voorzag. Dit ios in de vergetelheid geraakt. Bèr Brouns, hoofdbestuurder heeft de draad opgepakt om Veldgewas nieiw leven in te blazen. Er komt een professionele site. Hij heeft schrijvers, waar onder ik, die zitting hebben genomen in de kring van ‘sjrievers va deens’ (sturen iedere maand een gedicht en/of een prozatekst in) uitgenodigd om samen met de redactie van gedachte te wisselen.
24 juli
Bespreking met Jos Smeets over het hernieuwde Ailbertusprojekt in de kerk van Rolduc samen met de fanfare van Landgraaf en organist Jo Loupen.
27 juli
De maandelijkse PlatVorm bijeenkomst.
Activiteiten augustus
22 augustus
Vergadering met HuBmederwerkers Dionne Wetzelaer, Carla Aarts, Raoul Deckers. Er blijkt weinig ruimte te zijn in de programmering van de HuB voor de workshopactiviteiten van de Stadsdichter.
25 augustus
De maandelijkse PlatVorm bijeenkomst.
27 augustus
Bouwerwei; sjpringbronfes. Ik ben gast bij de eucharistieviering, de ceremonie bij de fontein en de koffietafel in het patronaat met een nazit.Het gedicht 'bron', dat ik geschreven heb voor deze gelegenheid is afgedrukt op een speciale feestkaart voor alle deelnemers aan het feest.
28 augustus
Tv. opnames voor Beleef Kerkrade van de gedichten: 'lid' en 'besjtoa'.
Activiteiten september
8 september
Repetitie met het St.Lambertuskoor en Wiel Hamers, Noor van Hommerigh.
9 september
Meet en Greet op de open dag in de HuB met o.a. de Stadsdichter.
12 september
Ontmoeting met leden van de harmonie Philomena: dirigent Jos Kuipers, klarinetist Jos Offermans. We bespreken ons gezamenlijke optreden bij het evenement 'Sjevemet leëft.
Gesprek met Jo Piefer, voorzitter Ouderenbond Heerlen en voor malige voorzitter Volkstoneel kerkrade. Hij werkt aan thematische theaterprodukties. We bespreken eventuele toekomstige samenwerking.
15 september
Tweede repetitie met het St.Lambertuskoor.
16 september
Het evenement Kirchroa jeet plat:
Opname in de Eurodestudio van het lied waar ik met Erwin Lennaarts aan de teks heb geschreven.
13.30 u Start op het Buberplein met voordrachten van Loek van de Weijer en Hans Schillings. Op de trappen van het plein mijn voordracht van het gedicht 'Tritte' met muziek van Wiel Hamers. Daarna een wandeling naar de galerie in het voormalige pand Bergstein, ook nu met muziek van Wiel. In de galerie een programma in de geest van Literatuur, Muziek en Beeld. Voordrachten van Loek, Hans en ik. Muziewk en zang van Wiel en Noor.
17 uur Deelname aan het evenement Sjevemet Leëft. Ik draag een tekst voor met het thema: verbinding in de wijk en het gedicht Sjevemet leëft.
17 september
Onthulling St Lambertusbeeld met voordracht van het gedicht lid. Met muzikale ondersteuning van het St'Lambertuskoor en soliste Noor van Hommerigh. Wiel Hamers componeerde de muziek.
24 september
Herdenking van de Bevrijding van Kerkrade en uitreiking van de internationale vredesprijs. Ik draag de tekst 'Sjtanketsel’ en het gedicht ‘jrenspöal’ voor. De muzikale begeleiding is van Wiel Hamers.
26 september
Bespreking in de HuB met Carla Aarts en Dionne Wetzelaer. Twee workshops gepland in de Sinterklaastijd met liedjes zingen, surprises en gedichten maken.
29 september
‘Plat-vorm’ in d’r Sjlaagboom. Maandelijkse cultuur-bijeenkomst 15 – 17 uur. We starten om 14.45 óp het Buberplein bij het 'doe en iech' monument met voordrachten.
30 sept
Uitvoering met Wiel en de gezamenlijke Kerkraadse jeugdharmonie op het kerkhof in Margraten. Met rondleiding van Hans.
Rondleiding op het militaire kerkhof van Margraten voor de gezamenlijke jeugdharmonie Kerkrade door hans Schillings. Als afsluiting een concert door de harmonie. Hierbij draag ik de tekst ‘Normandië’ voor en het gedicht “Hakke’ met muzikale begeleiding Wiel Hamers.
Activiteiten oktober
2 oktober
Bespreking met Jos Smeets, componist, van het Ailbertusprojekt in het najaar 2024. Met optreden van de fanfare Rimburg en organist Jo Loupen. Jos en ik schrijven het script voor het programma. Ik zal er optreden als de pelgrim in het verhaal.
10 oktober
Verzoek van Ad en Leny Maarschalkerweert om enkele regels te schrijven ter aanbeveling van hun artistieke projekt: de realistie van het Gesamtkunswerk 'Dirigent'. Het is een interactief beeld met als thema : zonne-en windenergie gecombineerd met muziek van de componist Hardy Mertens.
15 oktober
Boek prezentatie van Miensjemiensj in d’r Sjlaagboom, door Maurice Hinzen. Hij overhandigde Jo Paas, wethouder van cultuur en mij de eerste exemplaren. Ik droeg er de gedichten ‘Herfst’ en ‘Lettere’ voor.
21 oktober
Presentatie met informatie over het monument ‘dirigent’ door Ad Maarschalkerweert. Ik droeg er de vogende tekst voor:
Dirigent. E bild va verbóngeheet. I lieteratoer, moeziek en bild. Sjun um doa e deel va tse zieë. Noa d’r Buberplai werm ing interactieve plaatsj i Kirchroa. Ing mieëweëd uur ós perzeunlieg leëve. In mieng tsiet als sjtadsdiechter bin iech dökser in de jeleëjeheet jeweë um tse kanne zage, dat in ing tsiet woa-i de miensjliegheet zoeë ónger droek sjteet, de democratie hei en doa jewald weëd aajedoa, verbóngeheet ’t woad is um doa jet i tse kanne betseechene. Ad, doe has miech jevroagd um inkele rejele óp papier tse zetse um dis uniek bild mit ónger andach tse bringe. Jans jeer. Iech vöal miech hei-mit zier verbónge. Zicher oes zörg vuur de miensjliegheet. Rejele woa-i de elemente zon en wink; alle plaatzje, alle lu, alle tsiete i verwirkd zunt. Joa, verbóngeheet tusje plaatsje, jenerastsiejoeëne, tsiet. Vier junt noa mörje woa d’r daag va hu jister weëd. Ing ier um hei e deel va tse kanne zieë.
in d’r oam van d’r wink klinke moeziektuen
umerme lu van os bis wes
va zude bis norde
sjenke inne ieëwieje tsieter vuur inne zonnedans
va diech en miech
23 oktober
Bijeenkomst in de HuB met medewerker Carla Aarts, stadsdichter van Heerlen 2017-2019 Merlijn Huntjens en samensteller open podium Sittard, Drik Heffels. We bespreken de poëzieweek in jan. 2024. Er zal op 31 jan een open podium zijn. Ik treed er op samen met muziek van Wiel Hamers en zang van Noor van Hommerigh.
25 oktober
Met Jos Smeets aan het Ailbertusprojekt gewerkt.
In de avonduren krijg ik bezoek van Rik Caumon, Raoul Deckers en Jan-Willem Buck met de mededeling dat id de pretentieuze carnavalsorder D'r Sjwatse Kater klrijg.
27 oktober|
‘Plat-vorm’ in d’r Sjlaagboom. Maandelijkse cultuur-bijeenkomst 15 – 17 uur. We starten om 14.45 óp het Buberplein bij het 'doe en iech' monument met voordrachten.
30 oktober
Opname van de gedichten 'Tritte' en 'Sjterejlans' bij Beleef tv. Kerkrade.
Activiteiten november
3 november
Lei Knebel corrigeerde de Duitse tekst voor 'D'r Kelder'. Ik heb de correcties in gevoerd.
14 november
Verzoek van Dion Ritten om komend jaar in december deel te nemen aan het Kerstzangfestijn bgv. het 10 jarig bestaan Van CantaYoung.
16 november
Verzoek van Lieke Mooren, cultuurverslaggever van De Limburger om deel te nemen aan een gesprek met haar en de Stadsdichters van Heerlen en Venlo voor een eindejaarsverhaal.
Verzoek van Aimée Brul en Désirée Hendriks, leerkrachten van de basisschool De Steltloper, om deel te nemen aan de jury van de voorleeswedstetijd.
18 november
Óp uitnodiging van het St.Lambertuskoor hun slotconcert bezocht in de St.Lambertuskerk, samen met Wiel Hamers.
19 november
Op een bijzondere locatie een voorstelling van D’r Kelder (het korte stuk over de evacuatie van Kerkrade in september 1944, van de hand van Wim Heijmans) uitgevoerd. In samenwerking met Oranjevereniging Kerkrade in de Willebrordkirche in Merkstein, bij gelegenheid van Volkstrauertag (de Duitse herdenkingsdag voor álle oorlogsslachtoffers).
23 november
Jurering van de voorleeswedstrijd op de basischool De Steltloper.
27 november
Interview samen met Rik Caumon bij Beleef Kerkrade tv. door Fer Kousen b.g.v. de toekenning van de orde D'r Sjwatse Kater
29 november
Sinterklaasgedichten schrijven met kinderen in de HuB. Carla Aarts, cultureelmedewerker van de HuB speelde accordeon e, illustreerde met de kinderen de gedichten.
Activiteiten december
2 december
Het lied van Erwin Lennarts en Patrick Pesch wordt samen met de Stadsdichter op verschillende locaties in Kerkrade opgenomen.
12 december
Interview van Lieke Mooren met de stadsdichters van Heerlen: Sven Vek, Venlo: Sef Derkx en Kerkrade Wim Heijmans in Roermond voor een artikel in de Leefkathern van De Limburger.
13 december
Gesprek Jo Paas, vervangend wethouder voor Jo Schlangen met de stadsdichter en Marc Charlier, voorzitter Benoemingscommissie Stadsdichter, op het Stadhuis.
14 december
Stadsdichter bespreekt het programma Lieteratoer i Moeziek en Bild van 7 maart in de HuB met Carla Aarts.
Ook het Open Podium op 31 januari bgv. de afsluitng van de poëzieweek passeert de revue. De stadsdichter opent samen Met Wiel Hamers (piano) en Noor Vanhommerig (zang) het programma.
30 december
Burgemeester verzoekt de stadsdichter een gedicht voor te dragen bij de nieuwjaarsreceptie op het Stadhuis.
2024
Activiteiten januari
1 januari
Nieuwjaarsereceptie. Het gedicht 'jediechsjniepele'voor gedragen.
13 januari
Video-opnames op de Natuurbegraafplaats Eygelshoven met Loek van de Weijer, Piet Nieuwenhuizen, Lizette Colaris, Peter Geerdes en de stadsdichter,
14 januari
Vivianne Reinders uit Maastricht stuurt me een verzoek meelezer te worden van haar boek pver Sint Servaas.
15 januari
Repetitie met Wiel Hamers en Noor Vanhommerig voor de muzikale bijdrag bij mijn speech tijdens de uitreiking van d'r Sjwatse kater.
20 januari
Uitreiking van d'r Sjwatse kater in de Rodahal tijdens het gala-diner in een sprookjes-achtige sfeer.
25 januari
Bespreking met Wiel Hamers over de komende uitvoeringen: open podium bgv. de afsluiting poëzieweek en het programma Lieteratoer i moeziek en bild. Dit ook in de hUB besproekn met Carla Aarts.
29 januari
Opname Beleef Kerkrade t.v. in de Burgerlusthof van de gedichten: 'Vasteloavend' en 'vrugjoar'.
31 januari
Open podium in de HuB.
Verzoek van het gemeentebestuur om een spreuk te schrijven bgv. Beschermde status Limburgse Vlaai. De bakkers krijgen als geschenk een vlaschep met een spreuk. De stadsdichter schrijft twee spreuken: noen hant vier d’r vlaam en d’r naam, of: vlaam um óp tse sjuppe. Hieruit kan een keuze genmaakt worden.
Verzoek van het gemeentebestuur om twee gedichten te schrijven voor de felicitatiebrieven naar de 80 en 90 jarigen. De stadsdichter stuurt de volgende gedichten:
erinneroeng
an jister
is vuur hu
‘ne wónsj
dat ’t sjunne
i mörje bliet
en:
jister weëd mieë
mörje bliet umdat
iech ‘t hu deel
mit diech
Activiteiten februari
8 februari
Uitnodiging van Petra Dassen om de Jalasietzong te bezoeken. Ivm. ziekte kan de stadsichter hierbij niet aanwezig zijn.
16 februari
Bespreking met Wiel Hamers over het programma :Lieteratoer i Moeziek en Bild.
18 februari
Bespreking met Peter Geerdes over het programma Lieteratoer i Moeziek en Bild.
19 februari
Contact met Marc Charlier ivm. de opening van de Boekwinkel Deurenberg.
Contact met Aimée Brull, Basisschool de Steltloper en Matascha Rabuda, Basisschool De Blokkenberg. om het poëzieproject te bespreken.
23 februari
Platvorm
Aanwezig Marc Charlier, Gerdie Nacken, Ad Maarschalkerweerd, Ger Dautezenberg, Jos Smeets en de stadsdichter. Ad gaf een uiteenzetting over zijn monumentproject 'De dirigent'. Jos vertelde de stand van zaken bij het Ailbertusproject. En Marc deed dat over de opening van de Boekwinkel Deurenberg. Een interessant gesprek over taalgebruik en een dialoog tussen Ad en Jos over componeren.
Activiteiten maart
1 maart
Tekstbespreking van Lieteratoer i Moeziek en Bild met Noor Vanhommerig.
2 maart
Programmabespreking Lieteratoer i Moeziek en Bild met Loek Van de Weijer, Maurice Hinzen, Peter Geerdes en stadsdichter
6 maart
Poëzieworkshop op de BS. De Steltloper, groep 8. Boeiend en zeer zinvol. Ze maken een prchtige collage van hun eigen gedichten en sturen die naar de stadsdcihter.
Tekstbespreking met Maurice Hinzen voor Lieteratoer i Moeziek en Bild. Hij vervangt Piet Nieuwenhuizen.
Een verzoek can Carla Aarts om voor te dragen in de HuB bij de opening van de literaire wandeling Kerkrade Heerlen.
7 maart
De opening van de literaire wandeling besproken met Marieke Uiterwaal, medewerkster van de HuB.
Lieteratoer i Moeziek en Bild met Loek van de Weijer, Maurice Hinzen, de staddsdichter. Lizette Colaris is verhinderd. Haar tekstbijdrage werd geprojecteerd. Peter Geerdes zorgde voor de beelden. Schilderijen vanJohn Paffen. Muziek Wiel hamers, zang Noor VanHommerig. Een prachtige bijeenkomst.Een werkelijke verbondenheid van lieteratuur, muziek en beelden. Fijne reacries van het publiek. en waardig slot van de cyclus Lieteratoer Moeziek en Bild in 4 delen.
13 maart
Verzoek van Marc Charlier om de opening te verrichten bij Biekwinkel Deurenberg. De burgemeester is verhinderd.
15 maart
Gesprek met Jos Smeets over het Ailbertusproject in de kerk van Rolduc, komend najaar, samen met de fanfare van Rimburg. Jos Smeets componeerde de muziek.En verzorgt de beeldprojecties met geluidregistratie. De stadsdichter draagt voor in de rol van een pelgrim. Hij schreef samen met Jos het script.
16 maart
Opening van de Boekwinkel Deurenberg. De stadsdichter knipt het lint door. Draagt het gedicht 'jeveul va' voor dat hij speciaal voor deze gelegenheid geschreven heeft. En bood het aan als collage met een foto van een schrijfster op een bank in het kunstenaarskwartier aan de Donau ik Wenen. De stadsdichter fotografeerde dit toen hij een bezoek bracht aan de stad Wenen. Peter Geerdes maakte het ontwerp voor de collage. Fotograaf Pötgens zorgde voor het drukwerk. Na de opening trad de stadsdichter op samen met muziek en zang van Wiel Hamers en Noor Vanhommerig in een programma met meerdere artiesten.
17 maart
Het gedicht 'aprilleefde' verzonden naar Veldeke voor de april-aflevering van Veldgewas, de poëziebijdrage. Bèr Brounts van Veldeke verzocht om naast de Kerkraadse taal, ook een Nederlandse vertaling mee te sturen. Dit ivm, de leesbaarheid.
22 maart
Vervolggesprek met Jotja Bessems, documentaire-maakster uit Utrecht. . Het accent ligt op de gedachte van Limit: grensgebied tussen loslaten en op weg naar het nieuwe. Ideeën uitgewisseld. Het wordt een documentaire met een combinatie van gesprekken, beelden en een verhaallijn. Ze heeft al opnames in het grensgebied van Mexico gemaakt. Muziek en zang van een muziekgroep uit El Paso: Los Liminals heeft heergeïnspireerd.
23 maart
Gesprek met Ruud Moonen en pianoleraar Henri Nijsten.
Het project rond 75 jaar geleden, dat in Kerkrade een collectief werd opgericht door de kunstschilder Piet Moonen. Een samenwerking tussen schilders en dichters. Bekende namen: o.a. Piert Moonen, May Ernes (schilders), Jan Hanlo, Paul Haimont (dichters). Dit wordt herdacht met een expositie op Rolduc in september en oktober. En 17 oktober een voorstelling in de HuB , met voordrachten uit het werk van toenmalige dichters. Ruud draagt het gedicht ‘Oote oote’ voor dat naam heeft gemaakt in de Ned. Literatuur. Met muziek van Wiel Hamers. En beelden van de kunstenaars van toen. Ik kreeg een uitgenodiging om als huidige dichter deel te nemen. Dit ook samen met Wiel Hamers en Noor VanHommerig.
26 maart
Verzoek van René Stevens, deelnemer aan de Viergetour, een 3 daagse pelgrimstocht van Sjevemet naar Vaux Sous Chevremont, om eengedcht te schrijven. Dit jaar lopen ze op 3, 4 en 5 mei. Op 4 mei maken ze bij een oorlogsmonument een korte halt, en herdenken ze de gevallenen. In het verleden heft dat gedaan door een gedicht voor te lezen, of een korte gedachte, of boodschap, passend bij de dodenherdenking. Dan 1 minuut stilte en verder lopen. René wil graag een gedicht van mij voordragen.
Een verzoek van de burgemeester en Hans Schillings om een gedicht te schrijven en voor te dragen, bgv. Koningsdag.
Uitnodiging van Dion Ritten voor een eerste bijeenkomst van het project 'Krismes klingt tsezame' op 12 april in de Muziekschool.
28 maart
Telefoongesprek met Jotja Bessems.
Afspraak voor een gesprek met de wethouder Jo Schlangen.
Gedicht geschrevwen voor René Stevens.
30 maart
Contact met René Leurs van de voetbalvereiniging Chëvremont ivm, mijn donatie voor hun projekt 'Goals4Water'.
Activiteiten april
2 april
Opname van Beleef kerkrade-t.v. op het stadhuis van de gedichten: 'aprilleefde', 'hiezieg', en 'socio'.
4 april
Telofonisch contact met René Leurs. Een woord van dank voor mijn deelname aan hun project.
6 april
Opening van de literaire wandeling ‘bieb kerkrade naar bieb heerlen’ . Sfeervol en aandachtig publiek. Kennis gemaakt met de Maastrichtse jonge dichter ‘Kaya Erdinc’. Hij schreef het gedicht voor de jaargids van ’t Theater aan het Vrijthof. Lieke Heijmans stuurde mij zijn gedicht. Het is in meerdere talen geschreven: Maastricht, Duits, Nederl., Engels. Hij wil een afspraak maken om nader kennis te maken.
9 april
Bespreking met wethouder Jo Schlangen en ambtenaar Gonda Engels. Het voorstel van de audiozuil op het Buberplein werd goed onthaald. Krijgt een vervolg in de bespreking met de commissie. Geef uitleg over de Taaloverweging die ik geschreven heb omtent mijn visie op taal. In mijn contacten met de scholen zal ik het presenteren. De finciële vergoedingen van de stadsdichter zal Gonda met een HuB medewerker bespreken.
10 april
Telefonisch contact met Gonda Engels, omdat ik vergeten was het voorstel van Jo in de beginfase van mijn stadsdichterschap, om dienstauto's van de gemeente te voorzien van mijn dicht regels. En een voorstel Van de burgemeester om een boek uit te geven als representatie van de gemeente met gedichten van mij.
Antwoord van Gonda:
Zojuist de twee punten met de wethouder besproken. Voor wat betreft de spreuken op de auto’s gaat hij dit met zijn collega Geers bespreken.
Als die dit verder wil oppakken zorgen wij dat de juiste mensen bij elkaar worden gebracht. Voor wat betreft het boek dat als representatiegeschenk kan dienen: intern zal nagevraagd worden wie hier verder bij betrokken kan worden.
Zodra ik nieuwe informatie heb, kom ik bij je terug.
11 april
Gesprek met Hans in de HuB een een vertegenwoordiger (veiligheidssoecialist plitie) van Harmonie orkest Kerkrade over de 4 mei bijeenkomst. Tevens koningsdagviering besproken. Verder passeerden de visie van de stadsdichter op taal, het PlatVorm en het contact met de Buber en de audiozuil de revue.
12 april
Peter Geerdes kreeg een positief bericht van Gonda Engels over de audiozuil Binnenkort wordt een afspraak gemaakt om het project te bespreken.
Bijeenkomst in de muziekschool ivm. ket kersprojekt in het centrum van Kerkrade.
118 april
Workshop poëzie bij de BS. De Blokkenberg, groep 6,7. Leerkracht is Natascha Rabuda.
Gedicht 'mei' gestuurd naar Veldgewas,
20 april
Bijeenkomst bij Ruud Mohnen samen met Ruud Nijsten ivm. het programma schilder en dichter, 17 oktober in de HuB.
26 april
PlatVorm met Hans Schillings, Jos Smeets en Gerdie Nacken. Ondanks de geringe belangstelling vinden zij het zinvol PlatVorm een vervolg te geven.
27 april
Koningsdag. Des tadsdichter draagt zijn gedicht 'aas' voor.
Activiteiten mei
3 mei
Een bericht van Jenny Lonussen van Beleef Kerkrade, dat er een verschuiving is in de volgorde van thema's. Een verzoek om een ander gedicht op te nemen voor de maand juni.
44 mei
Dodenherdenking. De stadsdichter droeg zijn gedicht 'zuet' voor.
5 mei
Het gedicht 'jeer' gestuurd naar Veldgewas.
De stadsdichter kon niet aanwezig zijn bij het Bevrijdingsfeest. Hij nam 's afscheid van Yvette Geurts. Zij verzocht hem om een voordracht bij haar begrafenis.
8 mei
Begrafenis van de moeder van Wiel Hamers. Voor het bidprentje schreef de stadsdichter een gedicht.
14 mei
Gesprek van Peter Geerdes met Gonda Engels en een collega mbt. de audiozuil. De procedure voor de plaatsing wordt gestart.
15 mei
Uitvoering van D'r Kelder bij de Bs. De Steltloper.
16 mei
Begrafenis van Yvette Geurts. Een voordracht van de stadsdichter en hij las haar afscheidsbrief voor.
17 mei
Bijeenkomst kerstmuziekprogramma in de muziekschool.
27 mei
Opname van het gedicht 'zommernaat' door Beleef t.v. Kerkrade bij de Boekwinkel Deurenberg.
Tevens met Patrick Ijpelaar het voorstel van de stadsdichter met scholen deel te nemen aan het jassenprojekt voor de maand december besproken.
28
Bericht van Aimée Brull, leerkracht van de BS. De Steltloper, ontvangen. Ze stuurt de gedichten die de kinderen hadden geschreven nav. de tehatervoorstelling D'r Kelder.
28 mei
Eem bericht van Bert Schroën, Bube rCollege. Een afspraak voor een gesprek van de stadsdichter en Anneke, docent Nerderlands op 11 juni.
30 mei
Verzoek van Dion Ritten een dialectbewerking te maken van het lied 'we wish you a merry christmas'.
31 mei
PlatVorm met Jos Smeets, Marc Charlier, Ad Maarschalkerweerd, Gerrie Nacken, Hans Schillings. Thema's: maatschappelijke ontwikkelingen. Agressie, handhaving en de betekenis van de cultuur voor de leefomstandigheden; interview in de Volkskrant met de componist des vaderlands: met muziek conflicten oplossen; geen prestatie maar beleving; leven is een geschenk, verbinding door creativteit in de taal, vrije spelling bespaart energie.
Marc: in augustus start de procedure voor de nieuwe stadsdichter en het Romeinefestival; Ad: aandacht voor het monument de dirigent; Hans, e.a. : D’r Kelder een succes op de Steltloper.
Activiteiten juni
nieuwsbrief ix c
|
|
lees hier meer over:
|
Stadsdichter Kerkrade plannen & update
31.01.2023, Wim Heijmans
COMMUNICATIE
Het vergroten van de liefde voor het Kerkraads dialect en poëzie speciaal van een zo breed en divers mogelijk publiek zie ik als een belangrijke taak voor mij als stadsdichter. Door bovengenoemde projecten streef ik er naar diverse doelgroepen te bereiken en betrekken. Dit bereik vergroot en ondersteun ik door inzet van mijn diverse platforms (o.a. social media en website) waar ik nu al wekelijks columns, doorlopende verhalen en gedichten deel.
Om mijn bereik als stadsdichter te vergroten en verdieping te bieden ga ik een nieuwsbrief versturen. De nieuwsbrief wordt gedurende de komende twee jaar om de 6 weken verstuurd (en o.a. gepubliceerd op mijn website en idealiter ook gedeeld door partners als de bibliotheek, Gemeente) en bevat gedichten, inspiratie, verslag van mijn activiteiten e.d. Zo kan ik mijn kennis op structurele wijze delen met een vaste groep geïnteresseerden. De werving hiervoor gaat via mijn eigen kanalen en die van partners als de bibliotheek, Gemeente.
|
|
lees hier meer over:
|
Stadsdichter Kerkrade plannen & update
31.01.2023, Wim Heijmans
EDUCATIE
Het enthousiasmeren voor het Kerkraads dialect van jonge doelgroepen, kinderen, jongeren zie ik als een van mijn belangrijkste taken. Dit wil ik doen door in te zetten op zowel binnenschoolse als buitenschoolse activiteiten. Hiermee streef ik er naar ook een bijdrage te kunnen leveren aan het verankeren van het Kerkaads dialect in het curriculum van scholen in Kerkrade én (op kortere termijn) de taal een vaste plek geven in het bestaande cultuureducatieve aanbod voor het onderwijs. Zodat we zeker weten dat alle kinderen en jongeren in Kerkrade kennismaken met deze mooie taal, hiermee actief aan de slag gaan en dat we op deze wijze een belangrijke bijdrage aan hun culturele- en taalontwikkeling leveren.
De volgende activiteiten zou ik graag in samenwerking met Gemeente Kerkrade en De HuB Kerkrade willen ontwikkelen/opzetten:
• JeugdStadsdichter, om kinderen en jongeren te bereiken én actief te betrekken wil ik in de komende twee jaar een traject starten waarin we op zoek gaan naar de JeugdStadsdichter van Kerkrade, een ambassadeur voor Kerkraadse taal en poëzie voor kinderen en jongeren. Het project is een manier om de taal onder de aandacht te brengen van deze jonge doelgroepen en ze uit te nodigen zelf actief ermee aan de slag te gaan. Voor dit project heb ik verkennende gesprekken gevoerd met Sidney van de Berg van de Stichting Positieve Stad. Hier gaven een groep van kunstenaars, rappers, cineasten, jong en oud samen vorm aan een idee voor verbondenheid tussen mensen en tijd in het project van Kerkrade West. De opgedane ervaring in dit project kan de basis zijn voor het Jeugdstadsdichterproject.
Het idee van verbondenheid zal een basis kunnen zijn voor een betrokkenheid van jeugd bij poëzie en dialect.
• De Kirchröadsj Plat-leerkracht van het jaar verkiezing. In deze verkiezing gaan we op zoek naar de bevlogen leerkracht die het Kerkraads dialect op inspirerende wijze inzet. Omdat het dialect nog geen vaste plek in het onderwijs heeft, hebben we deze betrokken leerkrachten nodig. De verkiezing is een middel om de bewustwording van het belang van het dialect te vergroten, leerkrachten in het zonnetje te zetten en leerkrachten/scholen die nog niet aan de slag zijn met het dialect te inspireren.
• WO II- project ‘De Kelder’, een toneelvoorstelling met educatief pakket voor scholen in het primair onderwijs in Kerkrade. Leerlingen gaan hiermee actief aan de slag met thema’s als vrijheid, oorlog, geschiedenis van Kerkrade en natuurlijk de Kerkraadse taal en poëzie . De toneelvoorstelling is een project van Marc Charlier (producent), Roger Lataster(acteur), Kevin Starmans (Historicus) Wiel Hamers (pianist) en van mij. Het theaterstuk D’r Kelder (gebaseerd op het gelijknamige door mij geschreven verhaal) gaat over de laatste dagen van de oorlog in Kerkrade.
• Kingerkalkloep, deze ‘kloep’ is gebaseerd op een project rondom taal voor leerlingen waar ik in het verleden tijdens mijn onderwijzersloopbaan samen met de bibliotheek aan werkte. Dit project zal worden georganiseerd in samenwerking met de HuB, hiervoor heeft al een eerste verkennend gesprek plaatsgevonden.
|
|
lees hier meer over:
|
INTRO
Stadsdichter Kerkrade plannen & update
31.01.2023, Wim Heijmans
Met veel plezier ben ik gestart als stadsdichter van Kerkrade. Ik mocht vele hartverwarmende reacties ontvangen en heb inmiddels al de eerste activiteiten ondernomen zoals voordrachten tijdens de Poëzie-week van Wijkzorgcentrum Kling Nullet van de Meandergroep en diverse inspirerende kennismakingsgesprekken.
Ik kijk er naar uit om de komende jaren mijn rol als stadsdichter te vervullen. In mijn stadsdichterschap zullen verbinding en kennisoverdracht centraal staan.
Graag licht ik in dit stuk toe hoe dit concreet zou ingevuld kunnen worden, aanvullend op het bestaande takenpakket van de stadsdichter.
Tevens vindt u in dit stuk een update van de activiteiten, die ik in de periode december tot heden heb ondernomen als stadsdichter
\\\
test free minifrontpage
De site bestaat in 2021 15 jaar!
|
Om dit te vieren leveren deze gasten een bijdrage:
|
|||||||||||||||
| MAURICE HINZEN | ||||||
|
Hoemele
Winkterkluur |
Als ieëtsjte bekieket heë ziech ’t sjtuk ins jans jód va kót-bij, noom alles in ziech óp, loeret noa de lestieje sjtukker en besjnautset ziech de valsje noeëte. Heë zoog dierektemang dat ’t e sjwoar sjtuk woar en heë wós dat heë al zie könne moeët i-zetse um dis konzeët jód uvver de buun tse bringe. Hei joof ’t jing proof en zieng vrauw woar ’t lestiegste poebliekoem. Noen moeët heë bewieze dat heë d’r dieriejent woar, jenauw wie ziene pap, d’r Histor Sikkens von Flexa d’r tswaide en ziene opa, d’r Histor Sikkens von Flexa. Nit d’r ieëtsjte wail zienne opa damals nog nit wós of zieng vrauw, ’t Johanna Zeëg va Zölder, hem inne zoon sjenket of ing doater. Tswai jeneratsiejoeëne hant al vuur die moer jesjtange en noen woeëd ’t tsiet vuur de dreide. |
|||||
|
|
||||||
| TJEU WETZELER | TILDE FRAUENRATH | |||||
|
Hiemliesj Kirchroa
Hiemliesj is de moezziek die vier hure um de veer joar mit ’t WMC, de klanke die Kirchroa klure, de welt is hei bijee. Vuur Kirchroa is dat va weëd, vier hant d’r himmel óp eëd.
E sjtuks-je paradies is d’r derejaad, ja, d’r Gaia Zoo is inne janse sjieke, vuur ós is deë jemaad, vier junt noa de dere kieke. Vuur Kirchroa is dat va weëd, vier hant d’r himmel óp eëd.
Hillieg is vuur ós Roda JC d’r foesbalkloeb, deë jeet ós an ’t hats, die jonge hant vuur jinne floep, jelukkieg hant ze óch ingelsjer óp de lats. Vuur Kirchroa is dat va weëd, vier hant d’r himmel óp eëd.
De sjtere van d’r himmel deet me zinge mit klonetrekke in Kirchroa, me maat sjpas en deet sjpringe, mit d’r kloon aa weëd jek jedoa. Vuur Kirchroa is dat va weëd, vier hant d’r himmel óp eëd.
’t Sjunste wat d’r Herjod hat oesvónge is nog ummer ’t Kirchröadsjer plat, mit vöal j’s weëd jekald en jezónge,
dat is tiepiesj ós sjtad. vier hant d’r himmel óp eëd.
Tjeu Wetzeler
|
Voeshek
Ópins, bij ‘t zieë van ee bild, vilt dat woad miech in Weë dat bekankd vuur kunt wees wat iech ming Als kink benoa jiddere zóndieg in d’r betste sjtaat lofete vier ’t peëdsje langs d’r Berebusj eraaf Van ’t Roldückerveld noa Haander jiddes kier opnui Ploeëte broamele en fain blomme die sjtónge in blui De tant Keet wós jemindlieg al besjeed en zats de vaas mit wasser al jereed Mit leefde d’r sjtroech blomme woeët aajenoame dat heur tsimmer ing hoaf wèch doahin sjtónk hant vier pas wie vier auwer woare vernoame Doanoa woeët d’r vlaam op d’r dusj jezatse en loesterete vier als kinger noa hön jesjiechtens en fratse wat die auwere allenui hauwe oesjevrèse en ze da menniegmoal durch d’r boer kroge jerèse ’t woare sjun middiege doa ónge óp Haander
Zoeë zies te wie sjun erinneroenge zint ópjesjlage |
|||||
| HANS MOERS |
ANNIE TUMMERS HUPPERETZ |
|||||
|
|
Sjampere oes jedanke
Noeëts sjtoppe
sjtreume va wöad,
meandere kruuts en kweer
durch ing bron jesjiechte,
have va jedanke.
Vöal bliet drieve
tusje hats en versjtank,
sjampere ze d´r sjriever
oes zienge wirwar wöad,
valle ze i sjtrich óp papier.
Sjrieversjedanke
kómme binne,
oane klamauw,
bereure in ónjewisse
d´r leëzer zieng jedanke.
Annie Tummers-Huppertz
|
|||||
Festivalgedicht 2020
WÖAD
‘Wöad’, de kompozietsiejoeënsvroag dis joar van ’t Internationaal Festival Vocallis an d’r Willie Arets (moeziek) oes Mastrich en d’r Wim Heijmans (teks) oes Kirchroa vuur ’t festivallid va dis joar. Oes-jeveurd óp zamsdieg 31 oktober 2020 in de Kopermolen Vols durch de talentvolle sopraan Amy Schillings oes Vols en an d’r piano d’r Raimund Laufen.
bejin van inne leefdesdans mit diech
INTERVIEW MET WIM HEIJMANS
Wim Heijmans, schrijver van theaterproducties, zijn eigen website www.kerkraadsdialekt.nl,
en enkele boeken, zoals 'D'r jank van de tsiet' waarvoor hij de Sjiek-literatuurprijs 2019 kreeg!
Geplaatst door Paul Weelen - interview: Lieke Heijmans
We bevinden ons in roerige tijden, de lockdown is achter de rug, we krijgen weer wat meer vrijheid. Hoe beleef jij, als schrijver, deze tijden?
Vrijheid is natuurlijk relatief. De mindering van de lockdown wil nog niet zeggen dat men onbekommerd kan zijn. Er zijn genoeg zorgen. En het virus is nog altijd onder ons. Voorzichtigheid blijft geboden. Zeker voor de risicogroepen waartoe ik behoor. Daarbij heeft de coronatijd behoorlijk wat losgemaakt. Als je alleen al kijkt naar de racisme-discussie. Opeens komt het in een grote stroomversnelling terecht. De tolerantie lijkt te groeien. Er is natuurlijk nog veel werk aan de winkel. Maar er worden duidelijke stappen gezet. Meer begrip voor de situatie van de ander en het besef wat het betekent om in een gemeenschap te leven. Tijdens de lockdown werden we eigenlijk op onszelf teruggeworpen. Hebben we ons verdiept in het wezenlijke. Zeker omdat eigenlijk nogal behoorlijk wat randzaken, vaak ontstaan door de groeiende welvaart, minder belangrijk bleken te zijn. Er ging nogal wat op slot. Daardoor gingen je gedachten meer uit naar de vraag wat wezenlijk is voor ons bestaan. Ikzelf heb, naast het gemis van fysiek contact met mijn naasten en de zorg om de zieken, plezier beleefd aan de rust. Meer tijd voor lezen en schrijven. De mensen die zorgden voor de medemens gaven me vreugde.
Hoe schrijf jij? Hoe ziet je dag er uit? Ben je een gedisciplineerd schrijver die iedere dag een vast programma heeft of een meer spontaan schrijver die de pen oppakt als de inspiratie zich aandient?
In de lockdown periode hanteerde ik een strak stramien. Een keer per week ging ik, heel voorzichtig, naar de supermarkt. De overige tijd bleef ik thuis. In de eerste dagen van de lockdown heb ik een enkele fietstocht gemaakt in het Heuvelland, maar door het onverantwoorde gedrag van groepen fietsers en wandelaars leek het mij raadzaam om er weg te blijven. In mijn tuin bleef ik dagelijks in beweging door te lopen en oefeningen te doen. Mijn dagindeling was nagenoeg iedere dag hetzelfde. Ik stond ’s morgens om half negen op. Vooral lezen en schrijven. Zo’n vier tot zes uur per dag. Ik heb twee kranten, een regionale en de Volkskrant. Na mijn pensioen in 2009 ben ik begonnen met het bestuderen van de filosofie. Gedreven door mijn nieuwsgierigheid naar essentiële levensvragen, waar komen we vandaan, waar gaan we naar toe, verzamelde ik literatuur. Mijn interesse was eerder al gewekt op de kweekschool door mijn pedagogiek leraar Pierre Reinaerts. Hij behandelde uitvoerig de fenomenologie en het existentialisme. Dit vond zijn plaats in het democratiseringsproces van de jaren ‘60. Dit heeft voor mijn leven een grote betekenis gehad. De muziek van die tijd, het engagement, de Cobracultuur en schrijvers als Wolkers, Remco Campert. Sinds mijn pensionering heb ik heel wat samenvattingen gemaakt van mijn gekozen literatuur. Niet al mijn aantekeningen had ik opgenomen in mijn pc. Daar heb ik in de coronatijd wel tijd voor gehad. In de avonduren las ik meer ontspannende boeken. Tegen half elf lag ik íedere avond in bed. Voor het schrijven van mijn gedichten, columns heb ik niet zozeer een vast moment. Het is voor mij intuïtie.
In je laatste boek D'r jank van de tsiet combineer je korte verhalen/columns met poëzie? Hoe verhouden deze twee vormen zich tot elkaar? Heb je stiekem een voorkeur?
Dat is een dilemma. Ik schrijf ze allebei even graag. Maar ik moet ook zeggen dat de gedichten een heel apart feestmoment voor me zijn. Beelden neerzetten, los van regels omtrent rijm, ritme of wat voor schrijfstijlen dan ook. Mijn eigen gang. Zoals ooit Cobra. Oorspronkelijk, duidelijk, primaire kleuren. Net als kindertekeningen. Overzichtelijk, puur, met een latente achtergrond. Ja de gedichten, oorsprong, levensweg, oneindigheid. Ja hoor. Helemaal.
In je columns schrijf je over de schoonheid in het alledaagse, de kleine dingen en hoe deze onlosmakelijk verbonden zijn met het grotere geheel. Hoe kies je uit de veelheid van mogelijke onderwerpen die zich, ongetwijfeld, dagelijks aandienen?
Ook hier speelt de intuïtie een grote rol. Natuurlijk heb ik in mijn leven een levensvisie ontwikkeld. Over mijn idealen kan ik schrijven als ze zich aandienen. En dat is vaak. Alles heeft eigenlijk met alles te maken. Het boeit me.
Vele personages hebben een vaste plek in je columns, lezers die je goed kennen herkennen (delen van) jou en zichzelf er in. Voor degene die je niet zo goed kennen, welk personage staat het dichtst bij je en/of ligt je na aan het hart?
Ze komen uit mij voort en ook uit de mensen om me heen. Dus ze liggen mij allemaal na aan het hart. Ook de mannen die ik op mijn fietstochten in een dorp op een bank zie zitten. In al mijn figuren zit wel iets van een filosoof. Hannes op de fiets zoekt de stilte op. Daar kan hij zijn gedachten laten gaan. Zijn pedaalslag in de tred van het leven. Ik ervaar het iedere keer op mijn vele fietstochten. Wiel en zijn vrouw Bertie is een lerarengezin. Ze hadden hun eigen schooltijd in de jaren zestig. Ook mijn tijd. ’t Lieza en d’r Joeëhan is een echtpaar in de eenvoud met het oog voor de kleine dingen van de dag, het jaar rond, midden in hun wijk. Daardoor groots in het leven. Ik omarm ze. Ze doen mij denken aan het gezin waar ik in opgroeide. De jongste van tien kinderen. Zingen, toneel, verenigingen. Feesten het jaar rond. En dan de vader met zijn dochters en kleinkinderen in de Adventstijd. Zo dichtbij. Heel dichtbij
Een terugkerend thema in je werk is de liefde, het onvermijdelijke afscheid en verdriet dat daarbij hoort. Helpt hierover schrijven jou bij het verwerken van je eigen verdriet, geeft het weer hoop? Wat wil je dat anderen hier uit halen?
De dood is onbegrepen. Het doet ons enorm veel pijn. Verdriet. We kunnen er niet omheen. Men hoort vaak: ‘een mens wordt geboren om te sterven’. Daartussen is een hele weg. Voor de een kort, de ander lang. Met vreugde en verdriet. Ook voor mij. Vreugde en verdriet delen. Daar gaat het om. Delen. Samen. Daarin zit ook de hoop. Mijn schrijven schenkt me troost om de pijn van het verdriet te dragen. Schenkt mij dank om het plezier van de vreugde te genieten. Op die manier dit anderen te laten delen. Met beelden van oneindigheid.
Je maakt veel gebruik van social media om je werk te delen, toch besloot je in 2017 ook weer een boek uit te geven. Wat is de kracht van het gedrukte woord voor jou? Hoe verhoudt zich dit tot social media?
In 2006 startte ik een eigen website met behulp van Harrie Brouwers. Columns, gedichten, feuilletons, foto’s, info-rubrieken. Met veel plezier werk ik er dagelijks aan. Tot op de dag van vandaag. Met de komst van de sociale media werd het bereik voor de lezers groter en sneller. Voor de promotie van het dialect werkt dit goed. Steeds meer schrijvers delen hun werk met een groeiende groep geïnteresseerden. In 2017 kwam Paul Weelen van de uitgevrij Tic met het voorstel om een boek uit te geven. Een keuze uit mijn columns en gedichten. Ik zag een heel gedoe op me afkomen. Voor mij nogal wat onrust. Maar ook twijfel. Een boek kun je vast houden. Ruiken. Het is een monument. Een oud medium. Dat kun je van de social media niet zeggen. Daarbij stelde hij spontaan voor om op de voorkant van het boek een schilderij te plaatsen van Carla, mijn overleden echtgenote. Voor mij en mijn kinderen was de keuze toen snel gemaakt. Een monument, met een schilderij van Carla en mijn verhalen en gedichten. Het boek werd uitgegeven. ‘D’r jank van de tsiet.’ Kreeg een viersterrenrecensie van Guus Eurlings in het dagblad De Limburger. Verleden jaar bekroond met de Sjieklieteratuurprijs van het Taal- en LetterenPlatform Limburg.
In je columns stip je ook vaak actuele onderwerpen aan, die gevoelig kunnen liggen bij verschillende mensen. Op subtiele wijze laat je blijken wat je van een onderwerp vindt, je kiest niet (meer) voor de harde confrontatie. Kun je eens vertellen waarom je hiervoor kiest?
Ik vind het een uitdaging om over die onderwerpen zo te schrijven, dat het niet in de conflictsfeer komt. Je verliest anders te veel energie. Die heb je nodig om de nuance te zien. Ruimte voor de schoonheid. De tijden van op de barricaden staan liggen achter me. Mijn idealen van een begripvolle en vredige wereld verwoord ik graag in mijn poëzie en proza.
De meeste mensen kennen je als dialectschrijver. Heb je altijd in het dialect geschreven of ben je in het Nederlands gestart?
Op school was Nederlands de standaardtaal. Dus ook mijn opstellen, die ik met veel plezier schreef. Later werd ik onderwijzer en toen was het niet anders. Musicals, gedichten, liedjes, allemaal in het Nederlands. Geleidelijk aan groeide de interesse in het dialect. Niet alleen met carnaval, maar ook bij andere gelegenheden door het jaar. Als kind las ik samen met mijn vader de Carnavalskrant. En luisterden wij thuis vaak naar de Radio Omroep Zuid. Daar werd ook regelmatig dialect gesproken. Toen ik teksten in het dialect ging schrijven, kreeg ik een thuisgevoel. Warme klanken van geborgenheid. De moederschoot. Ik noem het graag ‘de brós van de mam’ (de borst van moeder). Ik merkte dit ook in de omgang met mijn leerlingen. Als we dialect met elkaar spraken was dit drempelverlagend. Het contact intenser. Als je in een mens wilt zijn, moet je in zijn taal komen. Voor de vorming van een mens is dit van belang. Spelen met taal, je er in thuis voelen, zelfvertrouwen. Geen prestatie, maar beleving. Zo zie ik primair de taal van het dialect. Het is geen dogma. Geen verzameling regels. Voel je thuis in je taal met een open deur naar andere talen. Dan kun je wat voor anderen betekenen en anderen voor jou. ‘Verstjtoa’ (verstaan) doe je met je oren en met je hart. Versta je met je hart, gaan de oren vanzelf open.
Nuutsbreef Veldeke Limburg
Interview met Wim Heijmans, winnaar van de Sjiek Literatuurprijs
Tijdens het laatstgehouden Festival Sjiek ontving Wim Heijmans uit Kerkrade de Sjiek Literatuurprijs voor zijn in het Kirchröätsjer plat geschreven bundel D'r jank van de tsiet. Reden genoeg om eens te gaan praten met de man die al meer dan tien jaar lang een website vult met Kerkraadse poëzie en proza.
We spraken af in de HubBiblioteek in zijn woonplaats en praatten uitgebreid over zijn werk in het onderwijs, wat hem beweegt, hoe de jaren zestig een blijvende invloed hebben gehad op zijn denken en werken, en natuurlijk over zijn prijswinnende boek.
Klik HIER voor het hele interview.
JEDIECHTE-PAD
I meëts va dis joar woeët inne bejin jemaad mit 't jediechte-pad. Failere mit jediechte in 't Hollendsj en d'r dialek zunt jeplaatsjd in 't park va Kirchroa. De dialek jediechte zunt van d'r Loek van de Weijer, d'r Paul Weële en d'r Wim Heijmans. De jediechte zunt jesjlaeve i iezere plate en vas-jemaad an failere oes Ardenner sjtee. 't Is e iedee van de jemeende Kirchroa en de Stichting Dichter in Beeld. 't Jediechte-pad vingt aa bij d'r i-jank vanoes de Niersjprink. 't Pad noa links aahaode. Dat leuft parallel an d'r Könnekswaeg. Vriediegmiddieg 1 fibberwaar waor de faierlieje öffnoeng van 't jediechtepad in d'r Hub.
HEI kant uur de reed leëze van d'r heer Gert Boonekamp. HEI kant uur de jediechte leëze en nog mieë foto's zieë.
PLATTE-WEG
In ‘t program Plat-eweg vaan Henk Hover op L1 Radio leus eder week ‘ne Limburgstaolegen auteur veur oet eige werk. Dat zien gediechte en verhaole die ieder gepubliceerd zien in Platbook, ‘n twiejaorlekse oetgaof vaan oetgeverij TIC, in samewèrking mèt Veldeke en ‘t Hoes veur de Kunste Limburg.
Deze kier waor de beurt aon Wim Heijmans. Wim wón ieder twie kier de Veldeke Literatuurpries en recentelek nog de Sjiek Literatuurpries veur zie proza en poëzie in ‘t Kèrkraojs. Heer leus noe zie verhaol ‘Driefhoots’ veur. Geer kint ‘t hei nog ‘ne kier beluustere.
Wim Heijmans leus veur op L1 Radio - Veldeke Limburg
Auteur: Wim Heijmans
prijs: € 14,90
uitgave |tiC|
SJIEK LITERATUURPRIJS 2019
JURI RAPPORT
D’r jank van de tsiet, van Wim Heijmans
Deze bundel is neet gemekkelik in ein aspék te vange. Proza wurt aafgewisseld mit poëzie, waat ’n intresant vormexperiment oplevert. D’r jank van de tsietis wie ’n reis in d’n tied: in meer dan hónged apaarte sjtökker numt Wim Heijmans ziene laezer mit door ’t joar: van vlak véúr Kersmes toet e joar later Aod-en-Nuuj.
Door aan de chronologie vas te haje en door dezelfde personages sjteeds trök te laote kómme, veult de bundel opvallend samehange en vertroewd aan. De prozatekste van Heijmans zitte vol sjpeelse humor, terwiel zien gedichte teer zeen en vroage oprope.
De jury haet gekaoze veur ’n werk det wit te vernuje zónger det ’t de laezer op ‘n dwaalsjpoor brink. De winneer van de Sjiek-Literatuurpries blinkt oet in fienhumoristische besjrievinge in proza die ’n deper laog kriege in kombinasie mit de gedichte daonaeven-op: D’r jank van de tsiet, van Wim Heijmans
De Sjiek Literatuurprijs 2019 is óp 27 jannewaar bij 't Festival Sjiek bekankd jemaad in de ECI Cultuurfabriek i Remung.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
'NIET GEWONNEN...
MAAR GEKREGEN!'
'NIET GEWONNEN...
MAAR GEKREGEN!'
'NIET GEWONNEN...
MAAR GEKREGEN!'
'NIET GEWONNEN...
MAAR GEKREGEN!'
'NIET GEWONNEN...
MAAR GEKREGEN!'
'NIET GEWONNEN...
MAAR GEKREGEN!'
'NIET GEWONNEN...
MAAR GEKREGEN!'
'NIET GEWONNEN...
MAAR GEKREGEN!'
'NIET GEWONNEN...
MAAR GEKREGEN!'
Aod kloeëster
Bij de bushalte sjteet inne man. Kiekt in de loeët. ‘t Marjo kunt aavare. Ziet d’r man sjtoa. Heë kunt ‘m bekankd vuur. Zicher. D’r Orbons. D’r sjoeëlmeester va vruier. Het sjtopt.
‘Dag meester.’
Heë beugt ziech jet vuuruvver um besser tse kanne zieë.
‘Ao joa, Marjo.’
‘Kan iech uuch e sjtuk mitneëme?’
‘Iech jon noa ‘t aod kloeëster. Jet vuurleëze.’
‘Iech bring uuch wal.’
D’r meester Hans Orbons. Het hat ‘m jans vuur ziech. D’r ieëtsjte sjoeëldaag. De ieë-tsjte klas. ‘t Woad ‘boom’ sjrievet heë óp ‘t bord. D’rneëver tseechnet d’r meester inne boom. Dat is ‘t Marjo bijblaeve. ‘t Bild van d’r boom. ‘t Bild va wat-s te zeës. ‘t Zieë van ‘t zage.
Bij de kloeëstermoer sjtunt al jet lu. De poats jeet jraad óp. De nuisjieriegheet bij ‘t Marjo waast.
‘Zouw iech óch effe mit eri kanne joa?’
‘Zicher, kink.’
Kink’, ‘t klinkt wie moeziek in de oere. ‘t Marjo laacht ins. Het zeët ‘m noa.
‘Kink’.
Óch d’r meester laacht.
‘Joa kink. Dat bliet.’
Mit andach zitst ‘t Marjo tusje nog mieë lu. Ze loestere vroeë noa d’r meester.
‘’t Is miene meester,’ zeët ‘t teëje ing vrauw neëver ziech.
‘t Applaus dat ópklinkt, veult het óch als zie applaus. ‘t Marjo bliet zitse bis an d’r sjloes. ‘t Weëd jezónge mit werm klanke oes de hieziejer sjproach. Tuen va jietare en pianomoeziek. D’r monneka lieët leefde preuve. Joa de leefde zingt.
Ing sjriefster oes ing plaatsj wieër eróp leëst heur jesjiechte. Heur wöad vermiesje ziech in de lieteratoer van alle tsiete. D’r zaal is ing bibliotheek. Weng mit bucher jekleid. Trappe mit tritte va joare. D’r jeróch va sjriefkoens. De sjtim van de sjriefster is ing nui bladzie in ‘t bóch va dizze oavend.
‘t Marjo viert d’r meester Hans werm noa heem. Inne herlieje oavend. E nui bild um tse sjpraeche. Um tse zieë.
Ze jrusse ziech.
‘Joa kink,’ zeët ‘t Marjo.
‘Joa meester,’ zeët d’r Hans.
Ze laache. Bilder die blieve.
Aod kloeëster
Bij de bushalte sjteet inne man. Kiekt in de loeët. ‘t Marjo kunt aavare. Ziet d’r man sjtoa. Heë kunt ‘m bekankd vuur. Zicher. D’r Orbons. D’r sjoeëlmeester va vruier. Het sjtopt.
‘Dag meester.’
Heë beugt ziech jet vuuruvver um besser tse kanne zieë.
‘Ao joa, Marjo.’
‘Kan iech uuch e sjtuk mitneëme?’
‘Iech jon noa ‘t aod kloeëster. Jet vuurleëze.’
‘Iech bring uuch wal.’
D’r meester Hans Orbons. Het hat ‘m jans vuur ziech. D’r ieëtsjte sjoeëldaag. De ieë-tsjte klas. ‘t Woad ‘boom’ sjrievet heë óp ‘t bord. D’rneëver tseechnet d’r meester inne boom. Dat is ‘t Marjo bijblaeve. ‘t Bild van d’r boom. ‘t Bild va wat-s te zeës. ‘t Zieë van ‘t zage.
Bij de kloeëstermoer sjtunt al jet lu. De poats jeet jraad óp. De nuisjieriegheet bij ‘t Marjo waast.
‘Zouw iech óch effe mit eri kanne joa?’
‘Zicher, kink.’
Kink’, ‘t klinkt wie moeziek in de oere. ‘t Marjo laacht ins. Het zeët ‘m noa.
‘Kink’.
Óch d’r meester laacht.
‘Joa kink. Dat bliet.’
Mit andach zitst ‘t Marjo tusje nog mieë lu. Ze loestere vroeë noa d’r meester.
‘’t Is miene meester,’ zeët ‘t teëje ing vrauw neëver ziech.
‘t Applaus dat ópklinkt, veult het óch als zie applaus. ‘t Marjo bliet zitse bis an d’r sjloes. ‘t Weëd jezónge mit werm klanke oes de hieziejer sjproach. Tuen va jietare en pianomoeziek. D’r monneka lieët leefde preuve. Joa de leefde zingt.
Ing sjriefster oes ing plaatsj wieër eróp leëst heur jesjiechte. Heur wöad vermiesje ziech in de lieteratoer van alle tsiete. D’r zaal is ing bibliotheek. Weng mit bucher jekleid. Trappe mit tritte va joare. D’r jeróch va sjriefkoens. De sjtim van de sjriefster is ing nui bladzie in ‘t bóch va dizze oavend.
‘t Marjo viert d’r meester Hans werm noa heem. Inne herlieje oavend. E nui bild um tse sjpraeche. Um tse zieë.
Ze jrusse ziech.
‘Joa kink,’ zeët ‘t Marjo.
‘Joa meester,’ zeët d’r Hans.
Ze laache. Bilder die blieve.
|
Zukke
|
|
Het kerstverhaal 2011.
De Nederlandse vertaling vindt U ernaast.
U kunt het ook downloaden (KLIK met rechtermuisknop; kies "koppeling opslaan als".)
|
't Sjloeft wen 't leuft. Zoeë mui is 't. 't Aisha is al lang óngerweëgs. Verdraeve oes zie land durch jewere. Krig, honger. Blód en doeëd. Vöal doeëd. Óp de vlóch. Voet va zie heem. Va misbroech. Jee besjtoa. Oane leëvensmód. Verdraeve va zieng famillieë. Mondelang hat 't rónk jetrókke. Jeleëfd va wat 't vong of klauwet. In e noaberland kroog het werk óp inne boerehof. 't Verdeende jeld hat 't ziech jesjpaard um wieër tse joa. Dat zitst in zie blód. Óngerweëgs zieë. Heem hauwe ze sjaöf en jet eëzele. Doa trókke ze mit rónk. Óp zuk noa jraas, noa wasser en handel um tse uvverleëve. Woeënete i ing hut. Hits en druegde uvverdaag. Kouw 't naats. Ee mit de natoer.
Noen leuft 't duch ing vreëm sjtad. Sjtroase, hoezer, lu. Verkier, vöal verkier. Bij ing etalaasj bliet 't sjtoa. 't Lit sjiengt óp zie jezich. Het lekt ing hank óp de roeët. Sjpreit zieng vingere. 't Jlaas veult kaod aa.
Noa e joar jong het voet óp d'r boerehof. Tse vós jong 't wieër. Aaf en tsouw kroog 't ing lift. Mondelang woar 't óngerweëg. Doe koam 't in de sjtad. Doa bloof 't nit lang. 't Woar inne jroeëse maeshoof. Ing boot braat 'm mit anger lu óp de vlóch noa de uvverzie. Het hauw nog jraad jeld jenóg um e sjtuk mit d'r tsóg wieër tse reze. De letste daag rezet 't verbórje in inne goederen-wajon. Bis hei. In de sjtad woa zieng sjproach nit jesjpraoche weëd. Die het waal wil versjtoa. Doa alles vuur wil doeë. Liere, wirke. Inne van de lu zieë. Ee mit de natoer. 't Aisha zetst ziech óp 't sjtuupje van 't jesjef. Lekt d'r kop teëje 't vinster. Mui en honger. Kiekt noa engele in de etalaasj. Ze drieëne rónk óp ing karresel. Óngerweëgs in inne tsirkel. Oane end.
'Papa, iech han doeësj en bin mui.'
't Aisha sjtrekt ziech de bee uvver de tritte vuur 't jesjef. D'r kop raest teëje de roet. D'r oam besjleet 't jlaas. Mit inne vinger tseechent het e sjoaf. Tswai poliese kóme aalofe. Ze blieve sjtoa.
Tsoldate kóme 't dörp eri. Ze sjisse. Koeëjele vleie rónk. D'r pap en de mam ligke óppen sjtroas. In inne pool blód. Doeëd. Lu valle. Lu sjneure. Vuur hön leëve. 't Aisha sjneurt mit. Durch sjtub en zank. Daag en naat.
't Aisha leuft mit 't Francien durch de sjtad va jister. Leuft vuur zie leëve. Hoft tse kanne blieve. Ze junt noa e kantoer. Doa weëd zie asiel aajevroagd. D'r daag doanoa bringt 't Francien hem noa d'r tsóg. Het jieët hem inne tsettel. Doa-óp sjteet wie het vare mós um in 't ópvanghoes tse kóme. Ze jeëve ziech de hank. 't Aisha lekt de hank óp zie hats. |
Nu loopt zij door een vreemde stad. Straten, huizen, mensen. Verkeer, veel verkeer. Bij een etalage blijft zij staan. Het licht schijnt op haar gezicht. Zij duwt haar hand tegen het raam. Spreidt haar vingers. Het glas voelt koud aan.
Na een jaar verliet zij de boerderij. Te voet ging ze verder. Af en toe kreeg ze een lift. Maandenlang was ze onderweg. Toen kwam ze in de stad. Daar bleef ze niet lang. Het was een grote mesthoop. Een boot bracht haar met andere vluchtelingen naar de overkant. Zij had nog geld om een stuk met de trein verder te reizen. De laatste dagen reisde ze verborgen in een goederenwagon.Tot hier. In de stad waar haar taal niet gesproken wordt. Zij wil de taal van de stad wel verstaan. Daar wil zij alles voor doen. Leren, werken. Een van de mensen zijn. Een met de natuur. Aisha gaat zitten op de stoep voor de winkel. Zij legt het hoofd tegen de winkelruit. Moe en honger. Kijkt naar de engelen in de etalage. Ze draaien rond op een carrousel. Onderweg in een cirkel. Zonder einde.
‘Papa, ik heb dorst en ik ben moe.’
Aisha strekt de benen over de winkeltrap. Het hoofd rust tegen de ruit. De adem beslaat het glas. Met een vinger tekent ze een schaap. Twee politieagenten lopen langs. Ze blijven staan.
Soldaten komen het dorp binnen. Ze schieten. Kogels vliegen in het rond. De vader en moeder liggen op straat. In een plas bloed. Mensen vallen. Mensen rennen. Voor hun leven. Aisha rent mee. Door stof en zand. Dag en nacht.
Aisha loopt met Francien door de stad van gisteren. Loopt voor haar leven. Hoopt te mogen bljven. Ze gaan naar een kantoor. Daar wordt haar asiel aangevraagd. Een dag later brengt Francien haar naar de trein. Ze geeft haar een briefje. Daarop staat hoe zij naar het opvanghuis kan komen. Ze geven elkaar een hand. Aisha legt haar hand op haar hart. |
|
Engele
|
Engelen
|
|
Roeë jas
’t Lofet e bis-je in de sjtad erum. Jejsef in en jesjef oes. Zoeët jet tusje de kleier. Dong ziech aaf en tsouw inne jas aa. Bekiekket ziech in inne sjpeiel. Doe vool zie oog óp inne roeë jas. In d’r sjpeiel zoog ’t wie ’t ziech vólt. Vroeë, jet nuits waad. Wienieë da óch. |
Rode jas
|
|
Radio Pool De mörjezon sjiengt bleech durch inne sjlaier va wólke. De klatsjnase landingsbaan lüet óp. In de naat hat inne novembersjtórm jejaagd. Inne vliejer sjteet veëdieg. De passazjiere rejele hön papiere bij d'r sjalter in ing hootsere keet. Middedrin sjteet inne kachel. An de hingerzie krumt ziech ing pief en jeet durch d'r plafong eroes. Boese sjleet d'r wink d'r sjwaam langs de vinster neer. Óp ing bank zitst d'r Sjir. De reestèsj sjteet vuur zieng vus óppen eëd. E junke sjneurt langs. Heë vilt bauw uvver de tèsj. 'Kóm hei, Johnie,' ruft ing vrauw. Ze zitst teëjenuvver d'r Sjir. Heë kiekt vuur ziech oes. 't Jeet an hem verbij. Ing vrauwlüts-sjtim klinkt oes d'r lautsjprècher an de wand. In 't Engelsj en 't Hollendsj zeët ze, dat de lü kanne i-sjtieje. D'r Sjir maat ziech d'r dikke winktermantel mit köadjer en kneuf tsouw. An duur zetst heë ziech de kaboets óp. D'r wink sjniet uvver de baan. 't Is wasserkaod. D'r vliejer jlietsert in de zon. Heë zetst ziech in d'r vliejer bij ing van de kling vinstere. D'r sjtool neëver hem bliet leëg. An de angerzie van 't jengs-je zitst d'r Johnie mit zieng mam. D'r Sjir kiekt eroes. Heë kan de propellere an inne van de vlüejele zieë. Ze vange aa tse drieëne. 't Broeze van de motore weëd sjterker. D'r vliejer sjtart. Wasser óp de baan sjprietst umhoeëg. De loeët kótterbij. De eëd ummer klinger. Tusje wólke en wasser. Doa veult heë ziech heem. D'r Sjir hat an de universiteit sjtoedeerd. Heë wool zoeëvöal wie meuglieg uvver 't weer wisse. Vuur '’t instituut' woa heë noen wirkt, jeet e noa 't norde bij d'r pool. Óp e weersjtation zal heë e paar joar óngerzuk doeë D'r Johnie leuft durch d'r jank tusje de sjteul. Zieng mam leëst e bóch. D'r Sjir hat doa jee oog vuur. Sjtaart eroes. Wil jing wólk misse. D'r klinge jong krüft óp d'r sjtool neëver d'r Sjir. 'Meneer, woa jut uur hin?' D'r Sjir kiekt nog ummer eroes. D'r Johnie klopt mit ing hank óp d'r erm van d'r Sjir. 'Meneer, woa jut uur hin?' Zieng mam kiekt óp van 't bóch. Ze wil jet zage. D'r Sjir drieënt ziech van de vinster aaf. De mam sjwiegt. Ze kan d'r Sjir bekiekke oane dat heë 't merkt. Heë hat nit vöal zin um jet tse zage. 'Wied voet.' D'r Johnie wiest mit ing hank noa vure. 'Doa?' 'Joa.' D'r Sjir kiekt werm eroes. ' 't Junke hilt aa. 'Jans wied voet?'. 'Joa.' 'Weë woeënt doa?' D'r Sjir bedinkt ziech effe. 'D'r krisman.' De oge van d'r Johnie weëde jroeëser. 'D'r krisman! Mama, deë meneer jeet noa d'r krisman.' De mam sjteet óp. 'Kóm Johnie, d'r meneer wil zieng rouw han.' Ze pakt 't junke bij de hank. Effe kiekt d'r Sjir de vrauw aa. Jet va sjoodjeveul kunt in 'm óp. Mar heë wees 't nit ónger wöad tse bringe. Wólke zunt mieë zieng sjproach. Went ze jeland zunt, sjtunt de lü in d'r vliejer óp. D'r Johnie verzukt 't nog ing kier. 'Meneer, wie hitsjt de sjtroas woa d'r krisman woeënt?' In't jezich van d'r Sjir kunt jet van inne laach. 'Doa is jing sjtroas.' 'Iech wil 'm inne brif sjikke.' D'r Sjir deed ziech d'r jas aa. Wat mós heë noen zage? Heë kiekt d'r klinge jong aa. De jroeëse oge maache hem weech. 'Doe kans 'm ópbelle.' D'r Sjir holt e bus-je oes de tèsj van d'r jas. Heë riest doa e bledje aaf en jieët 't an d'r Johnie. 'Radio Pool' sjteet dróp mit inne nommer. 'Kiek mama wat iech krèje han van d'r meneer.' De mam laacht vrundlieg noa d'r Sjir. Tsezame sjtieje ze oes. Heë hulpt heur mit 't kóffer in d'r taxi tse zetse. Óp e keëtje an 't kóffer leëst heë 't adres. Went d'r taxi voetviert winke 't junke en de mam. D'r Sjir sjtikt ing hank óp. Heë leuft noa 't sjtation. Nog dik inne daag mós e mit d'r sjtoomtsóg noa 't norde. De wólke oes de loeët zunt noen ing sjneidekke. D'r duuster vilt i. An duur is nit vöal mieë tse zieë. Heë deed de oge tsouw. D'r tsóg roast uvver 't jelais wied noa 't norde. Sjneiwólke vleie óp. De sjtoomfleut sjalt durch de poolnaat. Ing lang dónkelheet. D'r duuster beklemt hem nit. De vruuskauw oamt vräud. Wirke mit 't weer in de wiesse natoer. Dat sjprikt zieng sjproach. Óp 't poolsjtation wirke lü va versjillende leng. Ze besjtoedere 't leëve óp d'r pool Jidderinne óp zieng eje maneer. Ins 't joar darve ze e paar wèche noa heem. De mieëtste dunt dat 't lifste rónk de kris-tsiet. Vuur d'r Sjir broecht dat nit. De kris-jesjiechte jeet an hem verbij. 't Noorderlit boave 't poollandsjaf hat 'm mieë tse vertselle. Mit e paar man blieve ze hinger. Ze wirke de krisdaag jans ainfach durch. Wen d'r Hillieje-oavend ziech uvver de welt oessjtrekt, zitst d'r Sjir in zieng hut bij d'r hootskachel. Heë sjwaamt ziech nog ing pief vuurdat e sjloffe jeet. Jenist de rouw. Mar ópins piept d'r radio. Oane vöal zin pakt heë d'r microfoon en drieënt an d'r knoep. Mit ing deper sjtim wie angesj, zeët heë: 'Radio Pool'. 'Sjprèch iech mit d'r krisman,' zeët e jónk sjtimpje an de anger zie. D'r Sjir dinkt dat inne hem vereppele wil. Mar jraad vuurdat e aa wil vange tse vlókke, sjuust 't bild van 't junke durch zienne kop. Mit nog ummer dezelfde depe sjtim zeët e: 'Joa, Johnie. Doe sjpriks mit d'r krisman. 'Krisman, de mama zeët dats te jing tsiet has um miech tse bezukke. Mar kans te ing anger kier kómme?' 'Zicher Johnie, 't nieëks joar.' 'Mama d'r krisman kunt 't nieëks joar. 'D'r radio kraacht. D'r Sjir kan nog jraad versjtoa: 'Zieëlieëje krismes.' De sjtim van de mam. Da weëd d'r kontakt verbraoche. D'r Sjir sjteet nog ing tsiet vuur de vinster. Heë kiekt eroes. E werm jeveul lüet de poolnaat. Ies en sjnei sjmiltse in de vräud van e junke. 'Zieëlieje krismes.' Noorderlit in zie hats. Zieng kriskaat. 't Nieëks joar hat e verlof. Um d'r krisman tse helpe. |
Radio Pool
|
De mörjezon sjiengt bleech durch inne sjlaier va wólke. De klatsjnase landingsbaan lüet óp. In de naat hat inne novembersjtórm jejaagd. Inne vliejer sjteet veëdieg. De passazjiere rejele hön papiere bij d'r sjalter in ing hootsere keet. Middedrin sjteet inne kachel. An de hingerzie krumt ziech ing pief en jeet durch d'r plafong eroes. Boese sjleet d'r wink d'r sjwaam langs de vinster neer. Óp ing bank zitst d'r Sjir. De reestèsj sjteet vuur zieng vus óppen eëd. E junke sjneurt langs. Heë vilt bauw uvver de tèsj.
'Kóm hei, Johnie,' ruft ing vrauw.
Ze zitst teëjenuvver d'r Sjir. Heë kiekt vuur ziech oes. 't Jeet an hem verbij. Ing vrauwlüts-sjtim klinkt oes d'r lautsjprècher an de wand. In 't Engelsj en 't Hollendsj zeët ze, dat de lü kanne i-sjtieje. D'r Sjir maat ziech d'r dikke winktermantel mit köadjer en kneuf tsouw. An duur zetst heë ziech de kaboets óp. D'r wink sjniet uvver de baan. 't Is wasserkaod. D'r vliejer jlietsert in de zon. Heë zetst ziech in d'r vliejer bij ing van de kling vinstere. D'r sjtool neëver hem bliet leëg. An de angerzie van 't jengs-je zitst d'r Johnie mit zieng mam. D'r Sjir kiekt eroes. Heë kan de propellere an inne van de vlüejele zieë. Ze vange aa tse drieëne. 't Broeze van de motore weëd sjterker. D'r vliejer sjtart. Wasser óp de baan sjprietst umhoeëg.
De loeët kótterbij. De eëd ummer klinger. Tusje wólke en wasser. Doa veult heë ziech heem.
D'r Sjir hat an de universiteit sjtoedeerd. Heë wool zoeëvöal wie meuglieg uvver 't weer wisse. Vuur '’t instituut' woa heë noen wirkt, jeet e noa 't norde bij d'r pool. Óp e weersjtation zal heë e paar joar óngerzuk doeë
D'r Johnie leuft durch d'r jank tusje de sjteul. Zieng mam leëst e bóch. D'r Sjir hat doa jee oog vuur. Sjtaart eroes. Wil jing wólk misse. D'r klinge jong krüft óp d'r sjtool neëver d'r Sjir. 'Meneer, woa jut uur hin?'
D'r Sjir kiekt nog ummer eroes. D'r Johnie klopt mit ing hank óp d'r erm van d'r Sjir. 'Meneer, woa jut uur hin?'
Zieng mam kiekt óp van 't bóch. Ze wil jet zage. D'r Sjir drieënt ziech van de vinster aaf. De mam sjwiegt. Ze kan d'r Sjir bekiekke oane dat heë 't merkt. Heë hat nit vöal zin um jet tse zage.
'Wied voet.'
D'r Johnie wiest mit ing hank noa vure. 'Doa?'
'Joa.'
D'r Sjir kiekt werm eroes. ' 't Junke hilt aa. 'Jans wied voet?'.
'Joa.'
'Weë woeënt doa?'
D'r Sjir bedinkt ziech effe. 'D'r krisman.'
De oge van d'r Johnie weëde jroeëser. 'D'r krisman! Mama, deë meneer jeet noa d'r krisman.'
De mam sjteet óp. 'Kóm Johnie, d'r meneer wil zieng rouw han.' Ze pakt 't junke bij de hank. Effe kiekt d'r Sjir de vrauw aa. Jet va sjoodjeveul kunt in 'm óp. Mar heë wees 't nit ónger wöad tse bringe. Wólke zunt mieë zieng sjproach.
Went ze jeland zunt, sjtunt de lü in d'r vliejer óp. D'r Johnie verzukt 't nog ing kier. 'Meneer, wie hitsjt de sjtroas woa d'r krisman woeënt?'
In't jezich van d'r Sjir kunt jet van inne laach. 'Doa is jing sjtroas.'
'Iech wil 'm inne brif sjikke.'
D'r Sjir deed ziech d'r jas aa. Wat mós heë noen zage? Heë kiekt d'r klinge jong aa. De jroeëse oge maache hem weech. 'Doe kans 'm ópbelle.'
D'r Sjir holt e bus-je oes de tèsj van d'r jas. Heë riest doa e bledje aaf en jieët 't an d'r Johnie. 'Radio Pool' sjteet dróp mit inne nommer.
'Kiek mama wat iech krèje han van d'r meneer.'
De mam laacht vrundlieg noa d'r Sjir. Tsezame sjtieje ze oes. Heë hulpt heur mit 't kóffer in d'r taxi tse zetse. Óp e keëtje an 't kóffer leëst heë 't adres. Went d'r taxi voetviert winke 't junke en de mam. D'r Sjir sjtikt ing hank óp. Heë leuft noa 't sjtation. Nog dik inne daag mós e mit d'r sjtoomtsóg noa 't norde. De wólke oes de loeët zunt noen ing sjneidekke. D'r duuster vilt i. An duur is nit vöal mieë tse zieë. Heë deed de oge tsouw. D'r tsóg roast uvver 't jelais wied noa 't norde. Sjneiwólke vleie óp. De sjtoomfleut sjalt durch de poolnaat. Ing lang dónkelheet. D'r duuster beklemt hem nit. De vruuskauw oamt vräud. Wirke mit 't weer in de wiesse natoer. Dat sjprikt zieng sjproach.
Óp 't poolsjtation wirke lü va versjillende leng. Ze besjtoedere 't leëve óp d'r pool Jidderinne óp zieng eje maneer. Ins 't joar darve ze e paar wèche noa heem. De mieëtste dunt dat 't lifste rónk de kris-tsiet. Vuur d'r Sjir broecht dat nit. De kris-jesjiechte jeet an hem verbij. 't Noorderlit boave 't poollandsjaf hat 'm mieë tse vertselle.
Mit e paar man blieve ze hinger. Ze wirke de krisdaag jans ainfach durch. Wen d'r Hillieje-oavend ziech uvver de welt oessjtrekt, zitst d'r Sjir in zieng hut bij d'r hootskachel. Heë sjwaamt ziech nog ing pief vuurdat e sjloffe jeet. Jenist de rouw. Mar ópins piept d'r radio. Oane vöal zin pakt heë d'r microfoon en drieënt an d'r knoep. Mit ing deper sjtim wie angesj, zeët heë: 'Radio Pool'.
'Sjprèch iech mit d'r krisman,' zeët e jónk sjtimpje an de anger zie.
D'r Sjir dinkt dat inne hem vereppele wil. Mar jraad vuurdat e aa wil vange tse vlókke, sjuust 't bild van 't junke durch zienne kop. Mit nog ummer dezelfde depe sjtim zeët e: 'Joa, Johnie. Doe sjpriks mit d'r krisman.
'Krisman, de mama zeët dats te jing tsiet has um miech tse bezukke. Mar kans te ing anger kier kómme?'
'Zicher Johnie, 't nieëks joar.'
'Mama d'r krisman kunt 't nieëks joar.
'D'r radio kraacht. D'r Sjir kan nog jraad versjtoa: 'Zieëlieëje krismes.' De sjtim van de mam. Da weëd d'r kontakt verbraoche. D'r Sjir sjteet nog ing tsiet vuur de vinster. Heë kiekt eroes. E werm jeveul lüet de poolnaat. Ies en sjnei sjmiltse in de vräud van e junke. 'Zieëlieje krismes.' Noorderlit in zie hats. Zieng kriskaat.
't Nieëks joar hat e verlof.
Um d'r krisman tse helpe.
|
Krisnieëvel
Rónk de kristsiet is ’t wie jiddes joar druk in de jesjefter. Óp jidder trit van de roltrappe sjtunt wal e paar vus. Zoeë kót vuur krismes weëd nog flot ’t letste jehold. En dat is nog jans jet. ’t Kristl kiekt bij de triekkoots. Ze ligke jevauwe óp inne dusj. ’t Kiekt ieëtsj noa de moas, xl. Vuur inne sjwerver is dat jód ezoeë. Besser tse jroeës dan tse kling. Went ’t mar de kauw boese hilt. Mit krismes sjenkt het inne sjwerver inne triekko. Bij ’t sjtation zitse d’r jenóg. Durch ’t joar weëde langs de hoezer tüte vol mit auw kleier ópjehold. Mar mit krismes wilt ’t Kristl inne nuie sjenke. Woarum? E aod jeveul va dele? Ziech sjuldieg veule? Vier hant zoeëvöal en zie zoeë winnieg. |
Kerstnevel
Rond de kersttijd is het zoals ieder jaar druk in de winkels. Op iedere trede van de roltrappen staat wel een paar voeten. Vlak voor kerstmis worden nog vlug de laatste boodschappen gedaan. Dat zijn er nog heel wat. Kristl kijkt bij de truien. Ze liggen opgevouwen op een tafel. Ze pakt er een in de maat XL. Voor een zwerver is dat goed, beter te groot dan te klein. Als het de kou maar buiten houdt. Met kerstmis schenkt ze een zwerver een trui. Bij het station zitten er genoeg. Het hele jaar worden zakken vol met oude kleren opgehaald. Maar met kerstmis wilt Kristl een nieuwe trui schenken. Waarom? Een oud gevoel van delen? Zich schuldig voelen? Wij hebben zoveel en zij zo weinig? Haar oma woonde vroeger op een boerderij. Op kerstavond kwamen de arme mensen naar de boerderij en kregen eten in de schuur. Kristl hoorde dit verhaal van oma ieder jaar jaar tijdens kerstmis. Van dat verhaal is bij haar iets blijven hangen. Het laatste kerstcadeau dat ze koopt, is de trui voor de zwerver. Echter dit jaar was er weinig tijd. Sinds de zomer werkt Kristl in het noorden van het land. Ze werd door het bedrijf overgeplaatst. Het is te ver om iedere dag op en neer te reizen. In het weekend gaat ze naar huis. Wat wil je als in de vijftig bent. De kinderen studeren nog. Dan heb je het geld hard nodig. Ander werk vind je niet meer zo vlug. En het zou maar voor een jaar zijn. Vanochtend is er op kantoor nog een vergadering. Ze waren vlugger klaar dan verwacht. Daarom konden ze eerder naar huis gaan. Dit kwam Kristl goed van pas. Het cadeau voor de zwerver kopen en nog voor het donker thuis zijn. Morgen is het kerstavond. Dan is er thuis nog heel wat te doen. Ze verheugt zich. Naar huis. Tussen Kerstmis en Nieuwjaar heeft ze vrij. De afgelopen maanden heeft ze op kantoor de nieuwe collega’s leren kennen. Daar kan ze goed mee opschieten. Eigenlijk beter dan de mensen waarmee ze op het vorige kantoor werkte. Vorige week duurde het kerstdiner langer dan tijdens vorige jaren. Bij de tafel met de truien staan een man en een vrouw. Ze overleggen welke maat het moet zijn. Ze twijfelen. Kristl pakt de eerste beste XL en gaat ermee naar de kassa. Het is een grijze met blauwe strepen. Die is altijd geschikt. Buiten is het mistig. Ze zet de kraag omhoog. Ze loopt vlug door naar het station. Op het perron staan hier en daar enkele mensen. Midden op de dag valt het nog mee met de drukte. Kristl schuilt voor de wind achter een reclamebord. Daarop staat een kerstman die cola drinkt. Uit de mist rijdt de trein het station binnen. Kristl gaat op een eenpersoonszitplaats zitten. De reistas naast zich. De zak met de trui er bovenop. Aan de andere kant van het gangetje zitten een man en een vrouw. ‘De wind drijft de mist weg,’ zegt de man. De vrouw kijkt naar buiten. ‘Dat hebben ze ook voorspeld. Flinke storm.’ Kristl pakt een boek uit de tas. Op de reizen tussen thuis en het werk heeft ze al heel wat boeken gelezen. Buiten klinkt een fluit. Een meisje kan nog net voordat de de deuren sluiten naar binnen springen. Buiten adem valt ze op een bank. Naast zich zet ze een pak neer. Een kerstpakket zo te zien. De man kijkt naar het meisje. ‘Net op tijd,’zegt hij. De vrouw stoot de man aan en wijst naar het raam. ‘Kijk eens naar buiten, hoe de bomen heen en weer gaan.’ ‘Wij zitten warm,’ zegt de man. Het begint te regenen. Het klettert tegen de ruiten. Je kunt niet meer naar buiten kijken. In de trein gaat het licht aan. Maar niet voor lang. Het gaat een paar keer uit en aan. De trein rijdt steeds langzamer. Totdat hij stil staat. Het licht is nu uit. Kristl kijkt op van haar boek. Buiten valt tussen de regen sneeuw. De natte vlokken plakken op de ruiten. De man kijkt rond. Hij gaat rechtop zitten. ‘Wat krijgen we nou. Toch geen vertraging. Die rotte trein.’ 'Ik zei het toch. Ze hebben slecht weer voorspeld,’zegt de vrouw. De man gaat staan. ‘Daar hoeft de trein toch niet voor te blijven staan.’ De conducteur komt de trein binnen. ‘De trein kan niet verder. Er zijn bomen op de rails gevallen. Ze hebben spoorkabels geraakt. Hoe lang het duurt, weten wij niet.’ ‘Hopelijk zijn we voor kerstmis thuis,’zegt de man. De conducteur lacht. ‘Anders maken wij het hier gezellig.’ De man gaar weer zitten. De vrouw zucht eens. In de coupé is het nu stil. Het meisje pakt de telefoon. Ze toetst een nummer in. ‘Met mij. De trein staat stil. Er liggen bomen op de rails… Bij jullie ook slecht weer… Lieve help.’ Ze stopt de telefoon terug in de zak van de jas. ‘Dat kan nog lang duren. In het hele land is veel schade door de storm.’ Kristl gaat staan om haar jas aan te trekken. Langzaam wordt het kouder in de trein. De man en de vrouw volgen het voorbeeld van Kristl. Buiten is het nu droog. De storm is gaan liggen. Het wordt donker. Het meisje heeft nu ook de jas aangetrokken. 'Ik krijg honger.’ Ze maakt het kerstpakket open en haalt er een doos met koekjes uit. Als ze opstaat scheurt ze het rode cellofaanpapier met witte kerstboompjes eraf. Ze geeft koekjes aan Kristl, de man en de vrouw. De conducteur komt net binnen. Ook hij krijgt een koekje. ‘Dankjewel,’ zegt hij. ‘Het kan nog een hele tijd duren voordat wij verder kunnen.’ ‘Kunnen geen bussen ingezet worden,’ vraagt de man. ‘Dat is lastig. Het verkeer is door de storm behoorlijk ontregeld.’ Kristl staat op en gaat bij het meisje zitten. ‘Mijn naam is Kristl.’ ‘Wat leuk,’zegt het meisje, ‘Kristl en dat met kerstmis.’ ‘Ja, ik denk dat ik wat met kersmis heb.’ Kristl vertelt het verhaal van de trui. 'Ik heb niets met kerstmis. Ik woon in een huis met een vrouw, die in augustus al begint met kerstmis, mijn moeder. In september draait ze al een een kerst-cd. Daar word ik gek van. Carnaval, daar kan ik iets mee. Maar kerstmis. Trouwens ik heet Robin. Maar ik moet zeggen dat verhaal van die zwerver me wel iets doet.’ Ze maakt het kerstpakket weer open. Nu pakt ze er een kaasje uit. Dan gaat ze staan. ‘Meneer en mevrouw, kom erbij zitten. Dat is toch gezelliger.’ De vrouw staat op. Ze duwt tegen de arm van haar man. ‘Daar is het misschien warmer.’ De man zucht eens. Hij staat toch op. Ze gaan tegenover de twee vrouwen zitten. ‘Wij heten Vermeer,’zegt de vrouw. ‘Karin en André.’ ‘Kristl en Robin,’ lacht het meisje. Uit de doos pakt ze een kandelaar. ‘Heeft iemand lucifers?’ De man geeft haar een aansteker. Op het plankje voor het raam brandt een kaars. Het kaarslicht kleurt de coupé. Een gevoel van kerstmis danst met de vlammen. Als de koekjes en de kaas op zijn, gaat het licht aan. De kaarsen zijn al een stuk opgebrand. De stem van de conducteur klinkt uit de luidsprekers. ‘Dankjewel voor het geduld. Wij kunnen verder. Voor kerstmis zijn we thuis.’ Kristl lacht. Ze staat op. 'Ik pak de tas.’ Maar als ze bij de tas komt, ziet ze dat de zak leeg is. Ze wil mopperen. Maar ze twijfelt. ‘De trui is al zijn weg gegaan,’zegt ze hardop. ‘Wat,’ roept Robin. ‘Hij is weg!’ ‘Weg? Wacht even.’ Robin gaat uit de coupé. Even later galmt haar stem door de trein. ‘Wij wensen de grijze trui met de blauwe strepen een XL kerstmis bij de zwerver.’ Langzaam rijdt de trein het station binnen. De avond is laat. Robin heeft het kerstpakket in de zak van Kristl gestopt. Samen lopen ze naar buiten. Karin en André lopen achter hen. Op de trappen voor het station zit in een hoekje weggekropen voor de kou een zwerver. Kristl zet de zak bij hem neer. De zwerver kijkt haar schuw aan. Er wordt niets gezegd. Kerstmis heeft niet veel woorden nodig. Kristl en Robin lopen door. ‘Het ga je goed,’zeggen ze tegen elkaar. Ieder gaat zijn weg. Op een bank van het perron ligt een trui. Grijs met blauwe strepen. XL. De conducteur ziet hem liggen. Hij raapt hem op. Bij de zak aan de uitgang legt hij de trui neer. De zwerver lacht zijn bruine tanden bloot. De conducteur loopt terug naar het station. De volgende trein wacht. Voordat hij fluit, fluistert hij. ‘Happy XL-mas.’ |
|
Kris-jesjenk
|
Kerstcadeau
Ze zitten naast elkaar op de bank. Boven hun hoofd hangt een bord met het woord ‘Opname’. Stil staren ze voor zich uit. In de hal is het een komen en gaan van mensen. Vrolijke mensen, verdrietige mensen. Ziek, genezen, gezond. Goede uitslag, slecht nieuws. Het komt allemaal samen in een grote gang. Het ziekenhuis. |
Eechele
Vuur ziech zient d’r Joeëhan en zieng vrauw ing wei mit neer obsbeum. Jerijd. Inne jreune teppieg mit parasols. Uvver d’r horizon likt ing jardieng va nieëvel. Ze lofe inne waeg eraaf. Langs sjtacheldroad. Noa d’r busj. Ze hure kingersjtimme. ’t Kunt hön zoeë bekankd vuur. Kinger sjpieële in d’r herfsbusj. Jenauw wie alle joare alwerm. Karstaie, eechele rafe. Paddesjteul zukke. Woeënplaatsj va tswerje. Vuural de roeë mit wiese tiepele. Eldere sjpatsere mit. Óp ing aove plaatsj blieve ze sjtoa. Ing juffrauw klatsjt in de heng. Ze zinge tsezame e lidje uvver herfsbleer. D’r Joeëhan en zieng vrauw kieke mit sjpas d’rhin.
‘Tsouwval besjteet nit,’ zeët d’r Joeëhan. ‘Die hant vier ’t vurriegs joar doch óch hei in d’r herfs jezieë?’
Zieng vrauw kiekt ‘m aa.
‘De kinger zukke eechele.’
‘Meens te miech? Dierek zeës te: dem han iech va heem mit braad.’
‘Iech zouw nit durve.’
‘Paas óp. Iech zets diech óp inne paddesjtool.’
De kinger sjpieële beumpje verwessele. D’r Joeëhan raaft e paar karsjtaie um tse aese óp.
‘Dat ze doa óppen sjoeël nog tsiet vuur hant.’
‘’t Is mitwochmiddieg Joeëhan. De kinger hant vrij.’
’Da bewónger iech die juffrauw zicher. I heur vrij tsiet.’
‘Joa, Joeëhan de vrijheet van de natoer. Ze sjnapt dat ‘t wiechtieg is vuur de kinger.’ ‘Vrauw dat is wiechtieg vuur alle kinger óp de janse welt. An de ing zie viere ze noen herfs en an de angere zie vrugjoar. Allenäu in inne jroeëse busj. Wat e kluresjpel. Zoeë bónk. Wie vrugjoar, wie herfs.’
Uvver inne veldwèg lofe ze tseruk noa de hoezer. Bij de duur van de sjoeël hingt e jroeës plakkaat. Zóndieg is doa ‘kidsfair’. D’r Joeëhan leëst ’t helóp.
‘Kidsfair wat is dat?’
‘Kingerkirmens,’ zeët zieng vrauw.
‘Woarum sjteet dat da nit dróp?’
‘D’r inne sjpieëlt jeer óp de kidsfair, d’r angere óp kingerkirmens.’
‘Of vrauw, jeer in d’r busj.’
‘Of jeer heem, man.’
‘Ao joa, doe has besjtimd sjokkelade eechele jejole.’
‘Zies te, Joeëhan. Doch eechele heem.’
Ze laache. Junt durch.
Noa hön eje herfskirmens.
|
De site bestond in 2016 10 jaar! Om dit te vieren leverden deze gasten een bijdrage:
|
 Maurice HinzenBoh hei, dat is pas ram jaaf! Dat weul heë óch waal. Ins ing kier Prins tse zieë mit Karneval, heë wuër besjtimd inne jans jouwe Prins! Vöal klumpsjere hauw heë al jezammeld ’t aafjelofe joar mit al die óptsög va Kirchroa ...verder> |
Paul Weële Ing welt tse maache Van de welte die ’t jieët, Dat is ing van die zaache Die ziech bauw nit maache lieët. Van zoeëvöal klure en klanke Doch ing symfonie tse sjrieve ...verder> |
||
|
Loek van de Weijer |
Jo Handels
In het bos, ik hoor vogels fluiten…stil…tsjilpen. In mijn hoofd klinkt een melodie uit vroegere jaren “Klein Vogelijn op groene tak, hoe lustig klinkt uw lied, we hebben in ons hele boek zo’n aardig wijsje niet”. ...verder> |
Annie Tummers
Kóm, bejrus deë nuie mörje,
kunt noa inne voeëjel deë |
'dreikönnegke', bild van 't carla
(laat u voorlezen!)
de rouw van noa die daag
echo va jouw wunsje
d'r vrid in d'r oesverkoof
sale ruft d'r jesjefsman
nog e paar daag
jet krisprul
krisböl vuur
d'r haove pries
ing inkel krismutsj
etalaasje rume
lu kieke alling mar
huekstens toesje
hön jesjenker
sjpare vuur 't nieëkste
ónrouw van de rouw
2013
2016janII(laat u voorlezen!)
IPad
D’r Joeëhan leëst de tsiedónk. Heë hat ’t vuursjtuk. Zieng vrauw ’t angert. Zoeë jeet dat ’t mörjens jemindlieg. Jidderinne leëst zie eje sjtuk en da toesje ze. Tsejeliecher-tsiet zunt ze noeëts oes-jeleëze. Dat is bij ing tsiedónk nit zoeë wiechtieg. Doa sjteet jenóg i um de tsiet tse völle bis d’r angere veëdieg is mit leëze. Óngertusje vertselle ze döks anee jet va wat ze leëze.
‘Me hat d’r nuie prins oes-jeróffe,’ zeët zieng vrauw.
D’r Joeëhan kiekt óp oes de tsiedónk.
‘Weë dat da?’
‘D’r Patrick.’
’D’r Patrick?’
‘Joa, d’r Patrick d’r Ieëtsjte.’
‘Zicher zoene jónge sjneuzel.’
’Jónk zunt de prinse allenäu. Doabij is Patrick inne naam va dis tsiet.’
D’r Joeëhan kiekt werm in de tsiedónk. Zieng vrauw jriemelt ins.
‘De tsiet va Sjenge, Joepe en Joeëhanne hant vier jehat.’
Ze zitse neëveree in d’r tsóg. Ing vrauw kunt teëjenuvver hön zitse. Ze maat de taesj óp. Pakt d’r iPad droes. Ze tiekt mit de vingere óp ’t sjerm. Zieng vrauw sjtuest d’r Joeëhan aa.
‘De noabervrauw hat óch zoeë dink. Doa kans te óch de tsiedónk mit leëze.’
D’r Joeëhan sjleet e blad um.
‘Dat is jet vuur de tsiet van d’r Patrick. Iech blief bij de papiere tsiedónk.’
‘D’r papiere Joeëhan,’ laacht zieng vrauw.
Mieë wie ing sjtond vare ze mit d’r tsóg. Da sjtieje ze oes. De tsiedónk ópjevauwe in de taesj van d’r jas. Ze junt noa de bejrebnis van e nieëtsje. Nog jónk. Jraad vuur Silvester.
Óp ’t Sjtation jelde ze ziech blomme. Jidderinne ing. Alle lu hinger de zerk mit ing blom. Tsezame inne jroeëse sjtroech. Zoeë hauw ’t nieëtsje ’t jewóld. D’r letste sjpat-seerwaeg. Inne waeg van alle tsiete.
Vriedieg
In de winkelsjtroas is 't druk. 't Astrid en d'r Dris hoale ziech de waar vuur de Oeësterdaag. Hei en doa mósse ze ziech tusje de lu durch sjravele. Mar ze hant alles wat ze han mósse. De kinger kome die daag óp bezuk. En da natuurlieg aier zukke mit de klingkinger.
'Me merkt dat 't Jouwe Vriedieg is,' zeët d'r Dris, 'vöal Duutsje.'
'Joa,' knikt 't Astrid, 'dat is óp 't Duutsj inne fesdaag. Die hant hu vrij.'
'Koom vier junt durch die kling sjtroas.' D'r Dris wiest. 'Zoeë kome vier flotter bij d'r auto.'
't Astrid leuft hinger 'm aa.
'Hei is 't e sjtuk ruiiejer. Dat woar 't vruier bij ós óch mit Jouwe Vriedieg. Da hauwe vier 't middiegs vrij um d'r kruutswaeg tse lofe.'
Ze sjtaeche e plaisje uvver. Ze hure inne moezieker. Heë sjpilt óp ing jietaar . Zitst mit d'r ruk teëje de moer van ing kling kirch. De duur sjteet óp. E paar lu junt eri. 't Astrid en d'r Dris junt óch ins kieke. Hingenaa in de kirch sjtaeche ze e keëts-je aa. Óp de moer is mit inne sjwatse viltsjtif jesjraeve: 'God is nergens.' Drónger sjteet in ing anger hanksjrif: 'Nergens is ergens.' En jans kling: 'Niets is iets'.
In de kirch beënt me d'r kruutswaeg. Ze zunt bauw an d'r sjloes. 't Astrid en d'r Dris junt eroes. Ze hure nog jraad: 'God, waarom heb je mij verlaten.'
An duur werpe ze inne euro in 't jietaarkóffer van d'r moezieker. Heë zingt. Ze versjtunt 't nit jód. 't Klinkt wie: 'Eli, Eli, Eli.'
't Astrid en d'r Dris lofe noa d'r auto. De waartaesj in jen heng. Durch ing ruiieje sjtroas. Effe sjtil.
ieëtsjte
ing ballong
an e köadsje
in ing babyhank
jroeëse oge
binker trampele
ermpjer winke
ballong danst
munke óp
krieëne toeëne
nui klure
ieëtsjte kier
welt jeet óp
vrugjoarblui
kraanvuejel in de
loeët nui leëve
2015
werm de ieëtsjte kier
Sjwats
D'r man van 't verf-jesjef hat ziech jet bedaat. D'r winkter doert al ing tsiet. Heë wil de lu e bis-je 't vrugjoar losse preuve. Doarum darf, deë wil in zie jesjef mit klure sjpieële. Me mós waal d'rbij sjrieve woarum me zieng klure weëlt. Doa hat me wal oere noa. In 't jesjef hingt an ing moer van d'r plavong bis óp de eëd e jroeës sjtuk papier. 't Joyce dinkt an de tsiet van 't joar. 't Moalt roeë, jeël, jreun. 'Vasteloavend' sjrieft 't drónger. D'r Emiel weëlt de klure va zieng sjtad. Roeë wies. Mit blauw wies sjildert d'r Hain de vaan va ziene foesbalkloep. 't Jessica en zieng mam tseechene inne bónkte miepmop. De mieëtste lu haode van d'r reënboag. 'Ieëwieg' hat inne drónger jesjraeve. In inne ek van 't papier sjrieft ing vrauw mit jroeëse sjwatse lettere 'Kluur'.
'Iech zien jing klure,' zeët d'r Emiel.
De vrauw pakt jet ballonge oes de taesj. Völt ze mit wasser oes ing flesj en wurpt ze teëje de sjwatse lettere aa. D'r man van 't verf-jesjef kunt d'rbij sjtoa.
'Wat sjtelt dat vuur?'
De vrauw kiekt 'm vrundlieg aa.
'De klure raeste in 't sjwats van de naat.'
Oes de sjwatse lettere óp 't papier zakke klure.
'Jidder kluur hat zieng sjwöarde,' zeët de vrauw. 'Dat han iech jezieë bij d'r Navid Nuur.'
Ze sjrieft d'r naam van deë kuunsler drónger. De vrauw jeet eroes.
Sjwats jedeuft. Klure jebore.
De ballonge ligke óppen eëd. 't Wasser druegt óp.
Óp 't papier 't jezich van 't sjwats.
D'r Hupie
Flot leuft de mam noa heem. In de brivvebus likt de enveloppe mit de bonnne. Ze maat de enveloppe óp. De bonne duit ze teëje ziech aa.
'Danke, jouwe man,' ruft ze.
Heur sjtim klinkt hel durch d'r jank. Da jeet de sjel. De mam sjwiegt. Vuurzichtieg deed ze de duur e bis-je óp. 't Is d'r noaberman. Heë hat leed. Dat is tse zieë.
'Is 't nit jód mit d'r Hupie?'
Heë sjud d'r kop.
'Zieng dermpjer wirke nit mieë. D'r dokter kan hem alling jet teëje de pieng jeëve.'
Da drieënt heë ziech um.
Noa sjoeël zitse de kinger rónk d'r kuchedusj. De mam hat ing keëts aajesjtaoche. Ze beëne vuur d'r Hupie. Dizze middieg broeche ze nit noa jen sjoeël tse joa. Óch de juffrauw zal in de klas beëne. Wen d'r pap heem kunt va zie werk, kome óch de noaberlu oes 't sjpetaal. De noabervrauw kriesjt. Ze vilt bij de mam in de erm. De oge van d'r noaberman zunt roeë durchlofe. Heë duit 't Frens-je en 't Wies teëje ziech aa. Ze kriesje. Óch de mam kriesjt. 't Joke en 't Fien pakke heur bij d'r rok vas.
'D'r Hupie is e sjun engeltje in d'r himmel,' fluustert d'r noaberman.
Deë oavend jeet de tuut nit. De kinger sjloffe in hön eje bed. De mam hat nit mieë draa jedaat um d'r pap tse vertselle van de bonne. Heë ziet ze óp de kas ligke.
'Va wem hant vier die kraeje?'
'Iech wees 't nit. Doa koam inne man neëver miech lofe, wie iech van jen sjoeël tseruk koam. Iech dórf hem nit aakieke. Heë zaat dat de bonne in de brivvebus zouwe ligke. Ze zunt vuur lu mit kling kinger.'
'Dat is inne oes 't verzets. Die sjteële bonne of vervalsje ze. Vuur lu die 't hel nuedieg hant.'
Mar vroeë is de mam nit mieë. Doa is zoeëvöal verdris.
Drei daag sjpieëder is de bejrebnis van d'r Hupie. D'r pastoer dreëgt in de kirch ing Engelemaes óp. D'r Hupie likt in e wies kis-je. Noa de maes junt ze noa d'r kirkhof. Manslu oes de noabersjaf drage 't kis-je. Lanksaam losse ze 't kis-je an koade in 't jraaf zakke. Tswai manslu sjuppe de koel tsouw. De kinger legke blomme óp 't jraaf. Da jeet de tuut. D'r noaberman kneit neer bij 't jraaf. Heë maat e kruuts-tseeche. De naobervrauw pakt hem bij ziene erm. Ze kriesjt.
'Koom Fred. Vier mósse joa.'
De vliejere kome kótterbij. De lu sjneure uvver de sjtroas. Ier 't afweergeschut de ieëtsjte jranate aafsjuust, zunt ze heem. De mat vuur 't laoch is umhoeëg jerold. De noabervrauw en noaberman zitse óp 't bed. 't Wies en 't Frens-je bij hön óp d'r sjoeës. Ze kieke sjwiejend vuur ziech oes. Zoeë zitse ze ing janse tsiet. Óch wen de tuut 't tseeche 'zicher' jieët. De mam sjtikt heur hank durch 't laoch.
'Koom, vier junt boave kaffieë drinke.'
Tsezame zitse ze rónk d'r kuchedusj. De mam hat broeëd jesjmierd mit roombótter. Die hat ze mit de bonne van d'r man jejole. 't Bildjse van d'r Hupie sjteet óp de kas. Ing keëts brent d'rneëver.
'Sjlof jód, Hupie,' fluustert de naobervrauw.
'Sjlof jód,' flustere ze allenäu.
Aisha
Zij loopt te sloffen. Zo moe is zij. Aisha is al lang onderweg. Uit haar eigen land weggejaagd door geweren. Oorlog, honger. Bloed en dood. Veel dood. Op de vlucht. Weg van haar huis. Van misbruik. Geen leven. Geen levensvreugde. Verdreven van haar familie. Maandenlang heeft zij rondgezworven. Zij leefde van wat zij vond of stal. In een buurland vond zij werk op een boerderij. Met het verdiende geld spaarde zij om verder te gaan. Dat zit in haar bloed. Onderweg zijn. Thuis hadden ze schapen en wat ezels. Daar trokken ze mee rond. Op zoek naar gras, water en handel om te overleven. Ze woonden in een hut. Hitte en droogte overdag. Koude nachten. Een met de natuur.
Nu loopt zij door een vreemde stad. Straten, huizen, mensen. Verkeer, veel verkeer. Bij een etalage blijft zij staan. Het licht schijnt op haar gezicht. Zij duwt haar hand tegen het raam. Spreidt haar vingers. Het glas voelt koud aan.
Na een jaar verliet zij de boerderij. Te voet ging ze verder. Af en toe kreeg ze een lift. Maandenlang was ze onderweg. Toen kwam ze in de stad. Daar bleef ze niet lang. Het was een grote mesthoop. Een boot bracht haar met andere vluchtelingen naar de overkant. Zij had nog geld om een stuk met de trein verder te reizen. De laatste dagen reisde ze verborgen in een goederenwagon.Tot hier. In de stad waar haar taal niet gesproken wordt. Zij wil de taal van de stad wel verstaan. Daar wil zij alles voor doen. Leren, werken. Een van de mensen zijn. Een met de natuur. Aisha gaat zitten op de stoep voor de winkel. Zij legt het hoofd tegen de winkelruit. Moe en honger. Kijkt naar de engelen in de etalage. Ze draaien rond op een carrousel. Onderweg in een cirkel. Zonder einde.
‘Papa, ik heb dorst en ik ben moe.’
‘Nog even Aisha, voor het donker zijn we weer bij de hut.’
De vader legt een hand op haar schouder.
‘Voordat de zon onder is, kun je drinken uit de waterput.’
Een hele dag in de brandende zon. Even zaten ze in het verdorde gras. Ze gaan verder.
De schapen en de ezels drijven ze voor zich uit. In een stofwolk. Aisha spreidt haar armen. In een hand heeft ze een stok. De zon zakt langzaam. Achter de horizon is water. Drinken voor de nacht. Daar slapen ze in de hut. Dromen van morgen. Morgen trekken ze verder. Op zoek naar gras.
Aisha strekt de benen over de winkeltrap. Het hoofd rust tegen de ruit. De adem beslaat het glas. Met een vinger tekent ze een schaap. Twee politieagenten lopen langs. Ze blijven staan.
‘Who are you?’
Aisha haalt zijn schouders op.
‘Where do you come from?’
‘Francais’, zegt zij.
Dat spreekt hij een beetje. Ze wijzen naar haar.
‘Papier.’
Aisha geeft hen haar identiteitskaart. Ze nemen haar mee. Haar moeheid verandert in angst. Zij denkt aan de gevangenis. De agenten brengen haar naar een huis. Daar krijgt zij een bord soep met brood. Zij mag blijven slapen. In een kamer met meerdere mensen. Ze liggen in stapelbedden. Voor het eerst sinds lange tijd weer in een bed. ’s Ochtends kan zij zich wassen. Ze hebben zelfs schone kleren voor haar. Als zij aan tafel zit komt een vrouw naar haar toe. Ze spreekt Frans.
‘Je suis Francien,’ zegt ze.
Zij is blij. Voelt zich opeens een beetje thuis in dat vreemde land. Geborgen in de taal van deze vrouw. Ze legt haar uit dat zij asiel moet aanvragen. Na het eten neemt Francien haar mee. ’Er valt een beetje sneeuw. Aisha spreidt haar armen. Ze vangt de vlokken. Net schapen. Het maakt haar blij.
Soldaten komen het dorp binnen. Ze schieten. Kogels vliegen in het rond. De vader en moeder liggen op straat. In een plas bloed. Mensen vallen. Mensen rennen. Voor hun leven. Aisha rent mee. Door stof en zand. Dag en nacht.
Aisha loopt met Francien door de stad van gisteren. Loopt voor haar leven. Hoopt te mogen bljven. Ze gaan naar een kantoor. Daar wordt haar asiel aangevraagd. Een dag later brengt Francien haar naar de trein. Ze geeft haar een briefje. Daarop staat hoe zij naar het opvanghuis kan komen. Ze geven elkaar een hand. Aisha legt haar hand op haar hart.
‘Merci, Francien’
Op het perron staat een muzikant. Hij speelt accordeon. De trein komt aangereden. De klanken van Jingle Bells gaan verloren. Aisha stapt in. Naar haar nieuwe thuis.
Vaak moest Aisha verhuizen. Iedere keer een ander opvanghuis. Tot zij te horen krijgt dat zij terug moet naar haar oude thuis. Wegrennen heeft geen nut. Aan de horizon is geen waterput meer. Staat geen hut meer voor haar. Geen bed. Een nacht langer dan de dag. In het vliegtuig kijkt zij naar buiten. Het land van haar hoop wordt steeds kleiner. Smelt in haar herinnering. Stijgt op.
Een engel in de etalage.
Ronddraaien. Zonder einde.
Aisha
't Sjloeft wen 't leuft. Zoeë mui is 't. 't Aisha is al lang óngerweëgs. Verdraeve oes zie land durch jewere. Krig, honger. Blód en doeëd. Vöal doeëd. Óp de vlóch. Voet va zie heem. Va misbroech. Jee besjtoa. Oane leëvensmód. Verdraeve va zieng famillieë. Mondelang hat 't rónk jetrókke. Jeleëfd va wat 't vong of klauwet. In e noaberland kroog het werk óp inne boerehof. 't Verdeende jeld hat 't ziech jesjpaard um wieër tse joa. Dat zitst in zie blód. Óngerweëgs zieë. Heem hauwe ze sjaöf en jet eëzele. Doa trókke ze mit rónk. Óp zuk noa jraas, noa wasser en handel um tse uvverleëve. Woeënete i ing hut. Hits en druegde uvverdaag. Kouw 't naats. Ee mit de natoer.
Noen leuft 't duch ing vreëm sjtad. Sjtroase, hoezer, lu. Verkier, vöal verkier. Bij ing etalaasj bliet 't sjtoa. 't Lit sjiengt óp zie jezich. Het lekt ing hank óp de roeët. Sjpreit zieng vingere. 't Jlaas veult kaod aa.
Noa e joar jong het voet óp d'r boerehof. Tse vós jong 't wieër. Aaf en tsouw kroog 't ing lift. Mondelang woar 't óngerweëg. Doe koam 't in de sjtad. Doa bloof 't nit lang. 't Woar inne jroeëse maeshoof. Ing boot braat 'm mit anger lu óp de vlóch noa de uvverzie. Het hauw nog jraad jeld jenóg um e sjtuk mit d'r tsóg wieër tse reze. De letste daag rezet 't verbórje in inne goederen-wajon. Bis hei. In de sjtad woa zieng sjproach nit jesjpraoche weëd. Die het waal wil versjtoa. Doa alles vuur wil doeë. Liere, wirke. Inne van de lu zieë. Ee mit de natoer. 't Aisha zetst ziech óp 't sjtuupje van 't jesjef. Lekt d'r kop teëje 't vinster. Mui en honger. Kiekt noa engele in de etalaasj. Ze drieëne rónk óp ing karresel. Óngerweëgs in inne tsirkel. Oane end.
'Papa, iech han doeësj en bin mui.'
'Nog effe Aisha, vuur d'r duuster zunt vier werm bij de hut.'
D'r pap lekt ing hank óp zieng sjouwer.
'Vuur de zon ónger is, kans te drinke oes d'r wasserputs.'
Inne janse daag durch de brennende zon. Effe hant ze in 't drueje jraas jezaese. Ze trekke wieër. De dere drieve ze vuur ziech oes. In ing wólk va sjtub. 't Aisha sjpreit de erm. In ing hank hat 't inne kuul. De zon zakt lanksaam an d'r himmel. Doahinge bij d'r horizon is wasser. Drinke vuur de naat. Doa sjloffe ze in de hut. Dreume va mörje. Da trekke ze wieër. Óp zuk noa jraas.
't Aisha sjtrekt ziech de bee uvver de tritte vuur 't jesjef. D'r kop raest teëje de roet. D'r oam besjleet 't jlaas. Mit inne vinger tseechent het e sjoaf. Tswai poliese kóme aalofe. Ze blieve sjtoa.
'Who are you?'
“t Aisha trukt de sjouwere óp.
'Where do you come from?'
'Francais,' zeët 't.
Dat kan het e bis-je. Ze wieze óp 'm.
'Papier.'
't Aisha jieët hön zie perzoeënsbewies. Ze neëme 'm mit. Zieng muiheet weëd angs. Het dinkt an 't jevengnis. De poliese bringe 'm noa e hoes. Doa kriet 't inne telder tsoep mit broeëd. 't Kan óch sjloffe blieve. In e tsimmer mit mieëdere man. Ze ligke i sjtabelbedder. Vuur 't ieëtsjt werm ins in e bed. 't Mörjens kan 't ziech waesje. Ze hant zoeëjaar ring kleier vuur 'm. Wen 't an d'r aesdusj zitst, kunt ing vrauw noa 'm. Ze sjprikt Frantsueziesj.
'Je suis Francien,' zeët ze
Het is vroeë. Veult ziech ópins e bis-je heem in dat vreëm land. Jebórje in de sjproach van die vrauw. 't Lekt 'm oes dat het asiel mós aavroage. Noa 't aese nimt 't Francien 'm mit. Doa vilt e bisje sjnei. 't Aisha sjpreit de erm. 't Vingt vlokke. Jraad sjöaf. 't Maat 'm vroeë.
Tsoldate kóme 't dörp eri. Ze sjisse. Koeëjele vleie rónk. D'r pap en de mam ligke óppen sjtroas. In inne pool blód. Doeëd. Lu valle. Lu sjneure. Vuur hön leëve. 't Aisha sjneurt mit. Durch sjtub en zank. Daag en naat.
't Aisha leuft mit 't Francien durch de sjtad va jister. Leuft vuur zie leëve. Hoft tse kanne blieve. Ze junt noa e kantoer. Doa weëd zie asiel aajevroagd. D'r daag doanoa bringt 't Francien hem noa d'r tsóg. Het jieët hem inne tsettel. Doa-óp sjteet wie het vare mós um in 't ópvanghoes tse kóme. Ze jeëve ziech de hank. 't Aisha lekt de hank óp zie hats.
'Mercie, Francien.'
Óp 't perron sjteet inne moezieker. Heë sjpilt óp zienne accordeon. D'r tsóg viert binne. De toeëne va Jingle bells junt verlore. 't Aisha sjtiegt i. Noa zie nui heem.
Döks hat 't Aisha mósse umtrekke. Ummer in e anger ópvanghoes. Bis 't tse hure kriet dat 't werm tseruk mós noa zie vruier heem. Voetsjneure hat jinne tswek. An d'r horizon is jinne wasserputs mieë. Sjteet jing hut vuur hem. Jee bed. Ing naat langer wie d'r daag.
In d'r vliejer kiekt 't eroes. 't Land va zieng hofnoeng weëd ummer klinger. Sjmiltst i zieng erinneróng. Sjtiegt óp.
Inne engel oes de etalaasj.
Rónkdrieëne. Oane ing.
Laat u voorlezen door Wim! Een kerstverhaal uit 2011. De Nederlandse vertaling vindt U ernaast.
zommernaat
d’r zommer koom
in de loeët
de kótste naat
en da is e doa
d’r zommeroavend
kloar werm vuural lang
wólke drieve dun oeseree
winkvane wies
bloa umrengd
e zommerbók vuur d’r doeësj
inne jaad wieër
ing sjtim zingend
um va tse haode
inne meëleman fleut
serenade vuur e wiefje
mugke zoeme
ónjetsiever daalt
’t weer duit
de naat klam
sjwees bedekt
sjlof verdampt
weerflitse umerme
donderkrach
wólke drieve dikjepakt
oes i jriessjwats
wes zuud wes
ing kótte naat
lang jenóg um
um leef tse han
zommernaat
2017